BİTLİS TATVAN’DAKİ HIRİSTİYAN DİNİ MİMARİSİ

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Özcan YILMAZ

Danışman: Yalçın Karaca

Özet:

BİTLİS TATVAN’DAKİ HIRİSTİYAN DİNİ MİMARİSİ

ÖZET

            Türkiye Cumhuriyeti Devleti sınırlarının Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Tatvan İlçesi Bitlis İli’ne bağlıdır. Tarih boyunca gölgede birçok uygarlık bir birini izlemiştir. Bölge günümüzden yaklaşık olarak beş bin yıl öncesine kadar gitmektedir.

             Geçmişten günümüze kadar gelindiğinde Hurriler, Asurlar, Persler, Sasaniler, Bizanslılar, Emeviler, Abasiler, Selçuklular, Akkoyunlular, Karakoyunlular, İlhanlılar ve Osmanlılara kadar bölge sık sık el değiştirmiştir.

               Bitlis’in Tatvan İlçesi’ne bağlı Koruklu, Göllü, Dibekli, Tuğ, Kıyıdüzü, Çanakdüzü köyleri ve Tatvan İlçesi’nin Çağlayan Mahallesi ve Düzcealan Köyü’ne bağlı Çamaltı mezraları çalışılmıştır.

                 Bölgede üç manastır ve on kilise tespit edilmiştir. Bu çalışma bölgede yer alan manastır ve kiliselerin tamamını bir bütünlük içerisinde Sanat Tarihi metodolojisi açısından ilk defa ele alarak, gerek mimari gerekse süsleme açısından bilim dünyasına tanıtılması yönüyle önem taşımaktadır.

               Araştırmamızda amaç olarak belirlediğimiz, Bitlis Tatvan İlçesi’ne bağlı köylerdeki Hıristiyan Dini Mimarisi’ne ait eserleri tespit ederek, gerek plan gerekse mimari özelikleri bakımından incelenmesi gerçekleştirilmiştir. Kiliselerin günümüzdeki son durumları saha çalışmalarıyla ortaya konulmuş, plan çizimleri gerçekleştirerek görsel malzemeyle desteklenmeye çalışılmıştır.

               Değerlendirme aşamasında eserlerin öncelik olarak Ermeni mimarisindeki yerine değinilmiştir. Elde edilen veriler ışığında plan tipleri belirlenmiş, bölge ve dışındaki diğer eserlerle karşılaştırılarak bir sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır.

            Bölgede yaptığımız çalışmalarımız sırasında gerek arazi şartları gerekse güvenlik sorunları gibi bazı nedelerle zaman zaman sıkıntılı anlar yaşanmıştır. Tesip edilen 13 manastır ve kiliselerde 10 yapıda saha çalışılması gerçekleştirilebilmişken, 3 yapıya gidilememiştir.

            Toplam 13 yapıdan 3 ayrı plan tipi tespit edilmiştir. Bunlardan 9’u tek nefli, 2’si merkezi, 2’si ise Kapalı Haç Plan tipinde inşa edilmiştir.

            Süsleme unsurundan oldukça yoksun olan kiliselerde ağırlıklı bir şekilde moloz taş malzeme kullanılmıştır.