Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EMİNE YILDIRIM
Danışman: Burhaneddin Kıyıcı
Özet:
İmamiyye daha çok rivayetlerle temellendirmeye çalıştığı kaza ve kader anlayışını bazı nasları da dayanak yaparak açıklamaktadır. Onlara göre Allah, kıyamet vaktine kadar bütün insanların yapacakları şeyleri ezeli ilme göre takdir etmiştir. Kaza ve kaderin kayıt alanı Levh-i Mahfuz denilen levhadır. İmamiyye, imamın üstün bir ilimle donatıldığını iddia etmekle birlikte her yıl kadir gecesinde kaderin imamlara bildirildiğini de söylemektedir. İlk dönem İmamiyye alimleri kaderi; Allah'ın insan fiillerini ezelde bilerek takdir etmesi manasında tanımlamışlardır. İmamiyye'nin Hicri IV. asrın sonlarına kadar bu doğrultuda düşündüğü söylenebilir. Hicri IV. asırdan itibaren Mutezile ile etkileşimin sonucunda kaza, kader, Allah'ın iradesi, dilemesi, meşieti gibi konularda İmamiyye içerisinde değişiklikler meydana gelmiştir. Şeyh Müfid ve ondan sonraki ulema, ahbarî camianın kaza ve kader doğrultusundaki görüşlerini kabul etmeyerek Mutezile ile aynı doğrultuda düşünmüşlerdir. Fakat son dönem İmamiyye âlimlerinin kaza ve kader görüşlerine baktığımızda "cebr ve tefviz arası orta yol" görüşünü benimsedikleri görülmektedir. İmamiyye' nin Allah'ın ezeli olan ilmi ile kavramsallaştırdığı bedâ anlayışı kaza ve kader ile ilgilidir. İlgili ekolun bedâ anlayışı kader dışında ecel anlayışının da dayanağıdır. Ayrıca İmamiyye'nin, duanın kaza ve kaderi değiştireceğine yönelik rivayetleri de bedâ türünden nakiller olarak kabul edilmektedir. ii Ecel konusunda İmamiyye iki kısma ayrılmakta bir kısım tek ecel kavramını savunurken, diğer kısım insanların iki eceli olduğu konusunda kulların ömürlerinin uzayıp kısalabileceğini savunmuşlardır. İmamiyye'de rızık konusu kaza ve kader ile bağlantılı bir şekilde ele alınmıştır. Şii âlimlere göre rızık konusu Allah'ın ezelî ilmine göre belirlenen bir konudur. Bu nedenledir ki bütün canlıların her birinin rızkı, yaşayacağı yerler, Levh-i Mahfuz'da belirlenmiştir. Bu konuda İmamiyye içerisinde herhangi bir tartışma bulunmamakla birlikte, haram olan şeyler rızık olarak kabul edilmemektedir. Anahtar Kelimeler : Kaza, Kader, Efal-i İbad, Levh-i Mahfuz, Bedâ, Ecel, Rızık