Acı Pelin Otu (Artemisia absinthium L.) ve Ceviz (Juglan sregia L.)’in Bazı Kültür Bitkisi ve Yabancı Ot Tohumlarının Çimlenmesi Üzerine Allelopatik Etkisi


Creative Commons License

Ergün E.(Yürütücü), Tepe I.

TÜBİTAK Projesi, 2019 - 2020

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Aralık 2019
  • Bitiş Tarihi: Haziran 2020

Proje Özeti

Bu çalışmada allelopatik etkisi olduğu bilinen acı pelin otu (Artemisia absinthium L.) ve ceviz (Juglans regia L.) ekstrelerinin bazı kültür bitkileri ve yabancı ot tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi araştırılmıştır. Böylece pestisitlere alternatif olabilecek bazı biyokimyasal bileşiklerin kullanılabilirliği araştırılacaktır. Yapılan çalışmada acı pelin otunun yeşil aksam ve cevizin taze meyve kabuğundan elde edilen su ve etanol ekstreleri kültür bitkilerinden domates, hıyar, buğday ve mısır; yabancı otlardan semizotu (Portulaca oleracea L.), it üzümü (Solanum nigrum L.), kırmızı köklü horozibiği (Amaranthus retroflexus L.) ve şeytan elması (Datura stramonium L.) tohumlarına uygulanmıştır. Çalışma 2020 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi herboloji laboratuvarında yürütülmüştür. Bitkilerden elde edilen su ve ethanol ekstreleri acı pelin otu ve ceviz için %0 (kontrol), %5, %10, %15 ve %20 oranlarında tohumlara uygulanmıştır. Her bir Petri kabının içine iki kat steril kurutma kâğıdı konulduktan sonra üzerine mısır için 10’ar; buğday, domates ve hıyar için 20’şer; yabancı ot tohumları için ise 50’şer tohum bırakılmıştır. Ekstreler önce filtre kağıdından geçirilmiş daha sonra 11 cm’lik Petri kaplarına 5 ml olacak şekilde uygulanmıştır. Denemeler dört tekerrürlü olarak kurulmuştur.

Yapılan çalışmada, acı pelin otunun su ekstrelerinin %15 ve daha yüksek konsantrasyonları domates, hıyar ve buğday tohumlarının çimlenmesini önemli ölçüde etkilemiş; hatta %20'lik konsantrasyonda domateste %89, hıyarda %76 ve buğdayda %53 oranında çimlenmeyi azaltmıştır. Mısır tohumlarının çimlenmesi üzerindeki etkisi ise önemsiz bulunmuştur. Su ekstreleri semizotu tohumlarında %5 ve daha yüksek konsantrasyonlarda, kırmızı köklü horozibiği tohumlarında ise %10 ve daha yüksek konsantrasyonlarda çimlenmeyi önemli ölçüde azaltmıştır. Acı pelin otunun etanol ekstrelerinin %5 ve daha yüksek konsantrasyonları domates, hıyar, mısır, buğday, semizotu ve kırmızı köklü horozibiği tohumlarının çimlenmesini tamamen engellemiştir. Cevizden elde edilen gerek su gerek etanol ekstreleri tüm konsantrasyonlarda domates, hıyar, mısır ve buğday tohumlarının çimlenmesini engellemiştir. İt üzümü ve şeytan elması tohumlarının kontrol grupları dahil olmak üzere bütün dozlarında yeterli ve homojen çimlenme sağlanamadığı için etki düzeyleri değerlendirmeye alınamamıştır. Sonuç olarak, acı pelin otu ve ceviz ekstrelerinin yoğunlukları arttıkça çimlenmeyi daha fazla engelledikleri, elde edilen etanol ekstrelerinin ise su ekstrelerine göre tohum çimlenmesini engellemede daha etkili olduğu anlaşılmıştır.