Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBİTAK Projesi, 2025 - 2026
Türkiye Cumhuriyeti Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne 1954 yılında taraf olmuş; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine bireysel başvuru hakkını 1987’de, zorunlu yargılama yetkisini ise 1990 yılında kabul etmiştir. 2004 yılında yapılan anayasa değişikliğiyle de başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olmak üzere, Türkiye’nin taraf olduğu temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmelere, kanunların üzerinde bir değer atfedilmiştir. Temel haklarla ilgili “evrensel ölçütlere” atıf yapan değişikliklerin son halkasını ise, 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolunun açılması oluşturmuştur. Bireysel başvurunun uygulamaya geçirilmesiyle, kamu gücünü kullanan kişi ve kurumların sebep olduğu hak ihlallerine karşı 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren anayasal yargı denetimi başlatılmıştır. Buna göre, 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla herkes, Anayasa’mızda güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilmektedir. Ancak gelinen süreçte Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuruları sonuçlandırma süresi çok uzamıştır. Buradan hareketle araştırmanın yapay zekâ yöntemleriyle Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurularla ilgili kararlarını tahmin eden uygulama üzerine yapılması planlanmaktadır Araştırmacının matematik lisansı okuması ve danışmanın Hukuk ve yapay zekâ üzerine çalışmalar yapması planlanan araştırmanın multidisipliner bir çalışma olmasını sağlamakta bu durum araştırmayı farklı kılmaktadır Yapılacak çalışmanın amaçlarından biri tahminleme ile yetinmeyip kararları doğru şeklinde çıkarım yapan bir uygulama geliştirmektir. Bu yönüyle de hukuk ve yapay zekâ çalışmaları açısından bakıldığında yenilik getiren bir çalışma olduğu görülecektir. Yapılacak çalışmada öncelikle mahkeme kararları doğal dil işleme yöntemleriyle önişleme ve dönüştürme aşamalarından geçirilerek bilgisayar diline çevrilecek ardından yapay zekâ yöntemleri kullanılarak tahminleme ve çıkarım yapan (karar veren) bir uygulama ortaya konulmaya çalışılacaktır. Verilerin kamuya açık platformdan çekilmesi için kod yazımı, çekilen verilerin doğal dil işleme teknikleri için kaliteli hale getirilmesi, kelimelerin makine öğrenmesi tekniklerinin çalıştırılması, performans değerlendirmelerinin yapılması sonrasında diğer sistem ve tekniklerin denenmesi aşamalarını içermektedir. Araştırma bilimsel bir kongrede sunulma ve indekse giren uluslararası hakemli bir dergide yayınlanma potansiyeline sahiptir. Ayrıca yapılacak çalışma hukuk dünyasında yeni bir alan açılmasına öncülük ederek Türk yargı teşkilatındaki diğer mahkeme kararlarının tahmin edilmesi amacıyla yapılacak çalışmalara referans ve öncü olacaktır