Akademik Veri Yönetim Sistemi
OKUMA EĞİTİMİ, MUSTAFA KAYA,MEHMET NURİ KARDAŞ, Editör, Pegem Akademi, Ankara, ss.1-25, 2020
Okuma, fiziksel ve zihinsel etkinliklerin eşgüdüm içinde işlediği karmaşık bir
dil becerisidir. Dilin anlama boyutunda işlev gören bu dil becerisi insanın varoluşu
kadar eskidir. İlk dönemlerden itibaren tabiatı, evreni, insan ve hayvan davranışlarını
kavramak/okumak anlamlarında kullanılan bu kavram günümüzde bu anlamlara
ek olarak yazılı metin ve görsel okuma görevlerinde kullanılmaktadır. Kişi
yaşamında vazgeçilemez bir öneme sahip bu becerinin her yönüyle anlaşılması ve
yeni nesillere öğretilmesi için geçmişte olduğu gibi günümüzde bir öğrenme alanı
olarak öğretim programlarında önemli yer edinmektedir. Okuma eylemi, okuma
sürecinin iyi anlaşılması için yeni kavramlar, terimler türetilmiştir/türetilmektedir.
Bu çalışmanın temel kavramlar bölümünde bu kavramların bir bölümüne yer
verilmiştir.Okuma tarih boyunca insan yaşamının merkezinde yer almıştır. Sümerlerin
3200’de yazıyı bulmalarıyla daha büyük önem kazanan okuma kültürel ve dini törenler
okuma eksenli gerçekleştirilmiştir. Gazete ve kitapların basılması/yazılmasıyla
birlikte bilgi edinmenin temel yolu sesli okumalar yapmak olmuştur. Sesli
okumalarla okuma bilmeyenlere de ihtiyaç duydukları bilgiler aktarılmıştır. Başlarda
elit kesime has bir meziyet olan okuma daha sonra halkın geneli tarafından
öğrenilen bir uğraşı ve bilgi edinme biçimi olmuştur. Metin çeşitliliğinin zamanla
artması ile başlarda salt dini metinlere dayalı yapılan okumalar yerini aydınlanma
fikri eksenindeki metinlere bırakmıştır. Bu dönemle birlikte politik, ekonomik,
dini ve kültürel vb. faaliyetlerin merkezinde okuma hep yer almıştır. Cumhuriyetin
ilanından sonra hazırlanan Türkçe dersi öğretim programlarında da bir dil
becerisi olarak kendine geniş yer bulmuştur.
2005 yılında öğretim anlayışının değişmesiyle birlikte Türkçe öğretim programlarında
da köklü bir değişikliğe gidilmiştir. Yapılandırmacı öğretim anlayışına
uygun hazırlanan programlarda tematik anlayış benimsenmiş, öğrenci merkezli,
yaparak-yaşayarak gerçekleşecek öğrenmeler önemsenmiştir.
Tematik ( “Erdemler”, “Millî Kültürümüz”, “Millî Mücadele ve Atatürk” ) yaklaşım
esas alınarak hazırlanan 2017, 2018 ve güncel öğretim programında okuma
kazanımları, metin içi, metin dışı ve metinler arası okuma yoluyla anlam oluşturmayı
sağlayacak şekilde yapılandırılmıştır (MEB, 2017; 2018; 2019)
2019 Türkçe Öğretim Programı’nda okuma öğrenme alanına diğer alanlara
kıyasla daha geniş yer verilmiştir. Programda okuma öğrenme alanı ile ilgili toplam
245 kazanım yer almaktadır. Millî Eğitim Temel Kanunu’nda ifade edilen
Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda hazırlanan
program ile öğrencilerin;
• Okuma, dinleme/izleme, konuşma ve yazma becerilerinin geliştirilmesi,
• Okuduğu, dinlediği/izlediğinden hareketle, söz varlığını zenginleştirerek
dil zevki ve bilincine ulaşmalarının; duygu, düşünce ve hayal dünyalarını
geliştirmelerinin sağlanması,
• Okuma, yazma sevgisi ve alışkanlığını kazanmalarının sağlanması,
• Bilgiyi araştırma, keşfetme, yorumlama ve zihinde yapılandırma becerilerinin
geliştirilmesi,
• Basılı materyaller ile çoklu medya kaynaklarından bilgiye erişme, bilgiyi
düzenleme, sorgulama, kullanma ve üretme becerilerinin geliştirilmesi,
• Okuduklarını anlayarak eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmelerinin
ve sorgulamalarının sağlanması amaçlanmıştır.