BERAWIRDKIRINA KARAKTERA “NEWFEL Û SEHNEYÊN NEWFELΔ DI LEYLA Û MECNÛNA NÎZAMÎ Û SEWADÎ DA


Creative Commons License

Sönmez N.

MUKADDİME, cilt.11, sa.1, ss.74-96, 2020 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 11 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2020
  • Doi Numarası: 10.19059/mukaddime.639721
  • Dergi Adı: MUKADDİME
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.74-96
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Leylâ ile Mecnûn hikâyesi Arap Edebiyatı ve Fars Edebiyatı yoluyla Kürt Edebiyatına ulaşmıştır. Bu hikâye ilk defa Nizâmî-yi Gencevî tarafından nazım şeklinde Farsça kaleme alınmış olan eser 4600 beyitten fazladır. Gencevî’den sonra Fars, Kürt ve Türk şairler de bu hikâyeyi mesnevi kalıbında kendi dilleriyle yazmışlardır. Kürt Edebiyatında da birçok şair tarafından bu hikâye nazım şeklinde kaleme alınmış ve Kürt Edebiyatına kazandırılmıştır. Bu şairlerden birisi de Sevadî’dir. Sevadî de tıpkı Nizâmî-yi Gencevî gibi hikâyeyi nazım şeklinde Kürtçenin Kurmanci lehçesiyle yazmıştır. Sevadî’nin eseri her ne kadar nüshalara göre değişiklik gösterse de aşağı yukarı 771 beyitten oluşmaktadır. Her iki eserde de “Nevfel” adında bir karekter bulunmaktadır. Bu karakter her iki eserde de hikâyenin yazılmasında önemli bir rol üstlenmektedir.

Her iki eserde de yer alan Nevfel karekterinin eserlerde yer alış şeklini karşılaştırmamızdaki amacımız, bazı araştırmacılar tarafından iddia edildiği gibi Sevadî’nin Leylâ ile Mecnûn adlı eserini yazarken Nizâmî-yi Gencevî’nin Leylâ ile Mecnûn adlı eserini kendisine ana kaynak olarak alıp almadığını, şayet aldıysa eserin tesiri altında kalıp kalmadığını eğer kaldıysa ne kadar kaldığını tespit etmeye çalışmaktır. Araştırmamızın konusu sadece her iki eserde de geçen Nevfel adlı karakter olduğundan, biz Nizâmî-yi Gencevî’nin Sevadî üzerindeki tesirini bu sınırlar çerçevesinde değerlendireceğiz. Ayrıca konumuzun Kürt Edebiyat olması ve Sevadî’nin de eserini Kürtçe kaleme alması nedeniyle araştırmamızda Nizâmî’nin eserinden çok Sevadî’nin eserine yer verdik ve bu eserinin üzerinde yoğunlaşacağız. Bu çalışmamızda cevabını bulmaya çalıştığımız en önemli sorulardan birisi de acaba Sevadî orijinal bir metin mi ortaya koymaya çalışmış ya da Nizâmî’nin eserini taklit etmeye mi çalışmıştır. Ayrıca her iki şairin de ortak yönlerinin neler olduğunu ve birbirlerine hangi noktalrda ayrı düştüklerini ortaya koymaktır.

Bu makale de her iki şairin hayatı hakkında bilgi verilecek, Leylâ ile Mecnûn’un hikâyesi özet olarak anlatılacak, her iki eserde de “Nevfel Karakteri” ve “Nevfelli Sahneler”in nasıl geçtiği hakkında bilgi verilecek ve ele alınış şekillerine göre hikâyedeki “Nevfel karekteri karşılaştırılacaktır.