Mehir, evlenirken erkeğin kadına verdiği veya
vermeyi taahhüt ettiği para, mal, akar veya değer
ifâde eden herhangi bir şeydir.
Mehir; kadına verilen bir ücret, bedel veya hediye
değildir. Nevine mahsus bir mefhûmdur. Bunun
en gğzel ifâdesi sadak’tır.
Mehir kadının şahsş mülküdür. Onda tam bir
tasarruf yetkisine sahiptir.
Mehir, nikahın şartlarından değildir. Çünkü
mehirsiz nikah caizdir. Mehir, nikahın neticelerinden
biridir. Dolayısıyla taraflar arasında tespit edilmezse
veya nefyedilse bile nikah akdi ile kadın buna
hakkazanır. Erkek de uhdesine almış olur. Kadın bu
hakkı kazandıktan (nikah kıyıldıktan) sonra ondan
tamamen veya kısmen vaz geçme (bağışlama) hakkına
sahiptir.
Sahih bir nikah mehir gerektirir. Fakat kadının
mehrin tamamına hak kazanabilmesi için zifaf veya
halvet-i sahîha gerekir. Son ödeme tarihi talak veya
ölğm vuku bulmasıdır.
Mehir Kadın İçin Bir Güvencedir:
İnsanın fıtratında mevcut olan niteliklerden biri
de “geleceğini garantiyealma isteği” dir.
Gelecekten emin olmak için kişi, devamlı olarak
elinde bir miktar nakit tutma gereği duyar.
Diğer yandan evliliğin son bulması durumunda
en ağır maddi sıkıntıyı çeken şüphesiz ki kadındır.
20-30 yıl süren bir evlilikten sonraki ayrılığı bir
düşünelim. Kadının hiçbir yakınının olmadığı veya
kalmadığı bir durumu düşünelim. Eğer bir kadının
121
kendisine yardı edecek bir çocuğu da yoksa bu kadın
hayatta tamamen yalnız ve yardımsız kalacak demektir.
İşte bu durumda kadının en büyük güvencesi
mehirdir.
Evliliğin so bulması durumunda kadına
mehrinin tamamını vermek zorunda olduğunu düşünen
erkek, boşanma kararından önce, bu ihtimali
de göz önüne almak zorundadır. Yani mehir, boşanma
kararının alınmasında caydırıcı bir rol oynamaktadır.
O halde, muaccel veya müeccel, diğer bir
ifâdeyle kendisine ödenmiş veya ödenecek olan
mehir, kadın için kalıcı bir güvenedir. Evlilik boyunca
ve hatta evlilikten sonra bile, mehir kadın için daima
rahatlatıcı ve güven verici bir mefhûmdur.
Mehir Erkeğe Bir Haksızlık Değildir:
Kadınsız bir hayat erkek için de mümkün değildir.
Kadının yardımı ve desteği olmadan, erkeğin
huzurlu olması, işlerinde başarılı olması imkansızdır.
Bir erkek için en büyük destek ve yardımcı her
şeyden önce hanımıdır.
Erkek sabahtan akşama kadar işinde çalışırken
kadın, gün boyunca evde çocuklarlave ev işleriyle
uğraşmaktadır. Bu işler beşeri hayatın vazgeçilmez
unsurşrıdır. Kadınsız, çocuksuz, evsiz ve barksız bir
hayat tarzı normal beşeri hayat amünafidir.
O halde erkek için kendisinden bu derece vaz
geçilmez olan, neslinşindevamını sağlayan, sırdaşı
vce haldaşı olan kadına, bir miktar maddi değer
vermek (nakit vermek) kesinlikle zulüm telakki edilemez.
“Ben niye ona vereyim, o bana vesin gibi” bir
düşünce tarzı, İslâm’ın genel esprisi ile hiçbir şekilde
bağdaştırılamaz.
122
Mehir Erkeğin Verebileceği Tek Şey Değildir
Herkesçe kabul edilebilecek bir gerçek de şudur
ki, erkeğin kadına verebileceği, hatta vermesi
gereken pek çok şey vardır.
Bunların başında, kadının normal bir hayat için
bütün ihtiyaçlarını karşılaması gerekir. Kadının nafakası
ve giyimi, âilesi ile normal bir ekilde görüşmesini
sağlamak koca üzerine vâcibtir. Erkek, hanımı
bunlardan alakoyma yetkisine değildir.
Beraberlikleri boyunca âilede huzur, emniyet,
selamet, sağlıklı yaşam… gibi mefhûmların temini
erkeğin vazîfelerindendir.
Evliliğin son bulması durumunda daerkğin
üzerine düşen vazîfe sadece mehirden ibâret değildir.
Kadını iddeti boyunca (yani dört ay on günlük
bekleme süresince) süknâ ve nafaka ihtiyaçları erkek
tarafından karşılanır. Yani oturacağı yer ve geçimi
erkeğin yükümlülüğündedir.
Şâyet iddetten sonra kadının hamile olduğu anlaşılırsa,
bu görevler doğuma kadar uzar. Doğumdan
sonra da çocuğun emzirilmesi, sağlık, giyim ve
diğer ihityaçlarının karşılanması arkeğin vazîfesidir.
Eğer anne çocuğu emzirirse, süt parasını kocadan
alabilir.
Mehir Müessesesine Gereken Önem Verilmelidir
Tezimizin bütün böümlerinden şöyle bir sonuca
varılması mümkündür: “Mehir insanın âile
saâdeti için gerekli olan, sosyal mâhiyete sahip
mefhûmlardan birisidir” Âile mefhûmuna ilişik, ilk
akla gelen vaz geçilmez konulardandır.
Beşeri hayatın nüvesini oluşturan âilenin sağlam
temeller üzerine kurulması, tarfların karşılıklı
123
güvenine bağlıdır. Bunun oluşturulmasında mehrin
önemli bir yeri vardır.
Mehir ayesinde kadının değeri artar. İki
kelieyle alınıp, tek kelimeyle bırakılabilen, bir yenisi
veya diğeri hemen tedarik edilebilen bir varlık konumundan
çıkar. Kendisine bir hali zor ulaşılabilen
ve ayrılınması durumunda pek çok külfetlere düşülebilecek
olan, önemli, değerli ve şerefli bir konumda
düşünülmesine ve kabu edilmesine mehir sebep
olur.
Kur’an ile tesbit eilmiş ve farz kılınmış, sünnet
ile desteklenmiş ve uygulamaya konulmuş olan
mehir müessesesi kesinlikle terk edilmemelidir. Gereken
önem verilmelidir. Bu, insanın mutluluğu için
daha güzeldir.