KORKUNUN ESTETİĞ: GÜZEL SANATLARDA GOTİK YANSIMA


Creative Commons License

Uğurlu S. B., Aksöyek E.

Uluslararası Kültür, Sanat ve Toplum Sempozyumu, Van, Türkiye, 18 Ekim 2018 - 20 Ekim 2021, ss.1294-1315

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Van
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1294-1315
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Temelinde korku öğesi yer alan gotik; dehĢet, heyecan, ĢaĢırtma gibi duygularla yakın anlam iliĢkisine

sahip sanat tarzlarının toplamı için kullanılan bir ifadedir. Gotiğin bu negatif çağrıĢımla yüklü

oluĢunun tarihsel nedenleri vardır. Örnekleri 12. ve 16. yüzyıllar arasındaki mimari eserlerde görülen

gotik, anlam geniĢlemesine uğrayarak müzik resim sinema gibi güzel sanat dallarında yaygın bir

kullanıma kavuĢur. Göğü delen sivri çatı ve kuleli dev yapılardan oluĢan gotik mimarinin görsel

çerçevesi içinde; harabe kaleler, karanlık mağaralar, çarpık biçimli ağaçlar, vahĢi kayalıklar yer alır.

Öte yandan tekinsiz ormanlar, malikâneler, Ģatolar, sisli yerler, belli baĢlı sinemasal gotik mekânları

oluĢturur. Bu ürkütücü mekânlara maruz kalan kiĢinin yaĢadığı kâbuslar, korkulara eĢlik eden müzik

gerilim yükseltici bir iĢlevle yüklüdür. Gotik anlatıları Ģekillendirense bu atmosferde iĢlenen

cinayetler, oluĢan gizem ve Ģüphe, sır, belirsizlik, doğaüstü ile yüklü endiĢe, durum ve olaylardır.

Gotik mimarinin göksel olanla yakınlık kurma amaçlı yapıları bir yandan dini anlamla yüklü iken,

diğer yandan da görkemli Ģato ve kaleler, alt tabakadan insanlara karĢı gücün ve iktidarın ihtiĢamını

örneklendirir. Bu tür mekân ve atmosferlerin kiĢide tetiklediği gerilim, tekinsizlik ve korku hisleri,

aynı zamanda, bu durumlara maruz kalmayı hazza dönüĢtürür ve alter-egoga tekabül eden iletiler

yüklenir. Dönemsel aĢırılıkların beslediği gotik eserlerde batıl inançlardan endiĢe ve korkulara uzanan

bir tahayyül aracılığıyla bilinçaltının saklı alanları dıĢa aktarılır.

Bu bildiride; gotiğin mimari, resim, sinema, müzik ve edebiyat gibi farklı sanat dallarındaki

yansımalarına; tarihsel ve sosyolojik veriler ıĢığında analitik bir yaklaĢımı denenmektedir.