"SON DÖNEM OSMANLI DÜNYASINDA İÇTİMAİ İMTİZACA VE İDARİ İNİSİYATİFE BİR ENGEL: MÜSKİRAT MÜPTELALARI"


Topuz E.

TÜRKİYE DİN EĞİTİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, sa.9, ss.51-65, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Müskirat müptelalığı, ferdin ihtiyarını, toplumun imtizacını ve devletin ayıklığını ayartan bir hastalık olarak görülmüştür. İnsanın bilme ve eyleme faaliyetlerini, ifrat ve tefrit dizgelerinde gezindiren müskirat müptelalığı, kendilik bilincinde meydana getirdiği bölünme ile cinnete ve şiddete kapı aralamış kendinden başlamak üzere en yakınlarına bile zararı meşrulaştırmıştır. Bu meşrulaştırım, kendilik bilincinin belirtecini teşkil eden başkalarıyla birlikte olma ilkesini de ihlal ederek birlik ülküsünün mütekamil formu olan toplumuda tehdit etmiştir. Fert ve toplum sağlığını tehdit eden müskirat müptelalığına, devlet ayıklığının temsilcileri olan amir ve memurlarının da bulaşması durumunda, idari inisiyatif halkın hukukuna göre iş görmemiş ve yerelde devlet olma olanağının ortadan kalkmasına kapı aralanmıştır. Bu araştırma zikredilen başlıkların nasıl müskirat müptelalığıyla ber-heva edildiğine odaklanmış ve bahse konu tablo, dönem vesikaları ve vakanüvislerin kaleme aldıkları tarihler başta olmak üzere araştırma eserlerden faydalanılarak somutlaştırılmaya çalışılmıştır.