Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. Uluslararası Battalgazi Bilimsel Çalışmalar Kongresi, Malatya, Türkiye, 21 - 23 Eylül 2019, ss.448-453
Kur’ân-ı Kerim’i tebliğ ve beyan eden Resulullah’ın söz ve filleri büyük önem arz etmektedir.
Hz. Peygamber, hadisleriyle sünnetinin öğrenilmesine ve öğrenilenlerin sonraki nesillere
aktarılmasına büyük önem vermiştir. Tarihin her döneminde de Hz. Peygamber’in sözlerini öğrenen
ve öğrendiklerini diğer insanlara aktarmaya çalışan âlimler var olagelmiştir. Bu açıdan âlimlerin
hayatlarını, ilmi şahsiyetlerini ve eserlerini incelemek İslam ilim kültürünü tanıyabilmek açısından
önem arz etmiştir. Hayatı ve hadis kültüründeki yeri bakımından incelenmesi gereken önemli
âlimlerden birisi de Muhammed b. Ebû Bekir İbn Cemâa’dır.
759/1358 yılında Hicaz’ın Yenbu’ şehrinde doğan ve daha sonra Kâhire’ye yerleşen İbn
Cemâa, 819/1416 yılında vefat etmiştir. İbn Cemâa, Kâhire’de hadis öğrenimine başlamış ve dedesi
İzzeddin İbn Cemaâ başta olmak üzere Tacuddin es-Subkî, Bahauddin es-Subkî, Ebu’l-Ferec İbnü’lKârî ve Ömer b. Raslân el-Bulkinî gibi dönemin önde gelen bazı meşhur muhaddislerinden hadis
ahzetmiş ve hadis ilmi başta olmak üzere yirmiye yakın ilim dalında yüz civarında eser telif etmiştir.
Ancak bu eserlerin büyük bir kısmı günümüze ulaşamamıştır. Bunun yanında İbn Hacer gibi meşhur
muhaddislere hocalık yapan İbn Cemâa, elde ettiği ilmi birikimiyle hadis şerh geleneğine önemli
katkılarda bulunmuştur. Onun hadis ilimlerine dair telif ettiği eserlerin ekserisi önceden telif edilen
eserlere dayalı şerh veya haşiye türü çalışmalardır. Bu bağlamda Zevâlü’t-Terâh fî Şerhî Manzumeti
İbn Ferâh ve et-Tebyîn fî Şerhî Erbeîn adlı eserler en meşhur çalışmaları arasında yer alır.
Bu bildiride hadis edebiyatı içerisinde pek tanınmayan İbn Cemâa’nın hadis ilmine katkılarını
ve hadis kültüründeki yerini tespit etmek hedeflenmektedir. Tabi bu durum ortaya konulurken
müellifin hayatı, hocaları, öğrencileri, kaleme aldığı hadis kitapları ve bu kitapların önemine
değinilecektir.