Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mukaddime, cilt.11, sa.1, ss.74-96, 2020 (Hakemli Dergi)
Leylâ ile Mecnûn
hikâyesi Arap Edebiyatı ve Fars Edebiyatı yoluyla Kürt Edebiyatına ulaşmıştır. Bu
hikâye ilk defa Nizâmî-yi Gencevî tarafından nazım şeklinde Farsça kaleme alınmış
olan eser 4600 beyitten fazladır. Gencevî’den sonra Fars, Kürt ve Türk şairler de
bu hikâyeyi mesnevi kalıbında kendi dilleriyle yazmışlardır. Kürt Edebiyatında da
birçok şair tarafından bu hikâye nazım şeklinde kaleme alınmış ve Kürt
Edebiyatına kazandırılmıştır. Bu şairlerden birisi de Sevadî’dir. Sevadî de tıpkı
Nizâmî-yi Gencevî gibi hikâyeyi nazım şeklinde Kürtçenin Kurmanci lehçesiyle
yazmıştır. Sevadî’nin eseri her ne kadar nüshalara göre değişiklik gösterse de
aşağı yukarı 771 beyitten oluşmaktadır. Her iki eserde de “Nevfel” adında bir
karekter bulunmaktadır. Bu karakter her iki eserde de hikâyenin yazılmasında
önemli bir rol üstlenmektedir.
Her iki eserde de
yer alan Nevfel karekterinin eserlerde yer alış şeklini karşılaştırmamızdaki
amacımız, bazı araştırmacılar tarafından iddia edildiği gibi Sevadî’nin Leylâ
ile Mecnûn adlı eserini yazarken Nizâmî-yi Gencevî’nin Leylâ ile Mecnûn
adlı eserini kendisine ana kaynak olarak alıp almadığını, şayet aldıysa eserin
tesiri altında kalıp kalmadığını eğer kaldıysa ne kadar kaldığını tespit etmeye
çalışmaktır. Araştırmamızın konusu sadece her iki eserde de geçen Nevfel adlı
karakter olduğundan, biz Nizâmî-yi Gencevî’nin Sevadî üzerindeki tesirini bu
sınırlar çerçevesinde değerlendireceğiz. Ayrıca konumuzun Kürt Edebiyat olması
ve Sevadî’nin de eserini Kürtçe kaleme alması nedeniyle araştırmamızda Nizâmî’nin
eserinden çok Sevadî’nin eserine yer verdik ve bu eserinin üzerinde yoğunlaşacağız.
Bu çalışmamızda cevabını bulmaya çalıştığımız en önemli sorulardan birisi de
acaba Sevadî orijinal bir metin mi ortaya koymaya çalışmış ya da Nizâmî’nin
eserini taklit etmeye mi çalışmıştır. Ayrıca her iki şairin de ortak yönlerinin
neler olduğunu ve birbirlerine hangi noktalrda ayrı düştüklerini ortaya
koymaktır.
Bu makale de her iki
şairin hayatı hakkında bilgi verilecek, Leylâ ile Mecnûn’un hikâyesi özet
olarak anlatılacak, her iki eserde de “Nevfel Karakteri” ve “Nevfelli Sahneler”in
nasıl geçtiği hakkında bilgi verilecek ve ele alınış şekillerine göre hikâyedeki
“Nevfel karekteri karşılaştırılacaktır.