18 ve 19. Yüzyılda Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Bulunan İslami Dönem Mezar Taşlarında Askeri Eşya Bezeme Örnekleri


Creative Commons License

Çalış E., Tokat M. E.

THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES INSTITUTE, sa.31, ss.194-232, 2016 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2016
  • Dergi Adı: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES INSTITUTE
  • Derginin Tarandığı İndeksler: MLA - Modern Language Association Database, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.194-232
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanoğlu var oluşundan itibaren ölüm karşısında bilinmezlik hissi ve aciziyet duygusu ile mücadele etmeye çalışmıştır. Bu bilinmezliğe olan merak, ölüm ve öte dünya düşüncesi, yas kültürü, dini inanışları çerçevesinde yüzyıllar boyunca çeşitlenerek değişen mezar kültürü ve mezar taşı geleneğinin oluşmasına olanak sağlamıştır. Mezar taşları, pek çok bilgi içeren tarihi belge niteliğine sahip, bezeme ve içerdiği sembolleri açısından da, kültürlerin sanatsal birikiminin vücut bulduğu eserlerdir. Anadolu coğrafyasında yüzyıllar ve bölgeler içerisinde farklılaşan mezar taşları, devrin moda akımını yansıtmasının yanı sıra, değişen coğrafyalarda bir takım bölgesel üslupların izlerini de bünyelerine dâhil etmiştir. Çalışma konumuzu oluşturan 18. Ve 19. Yüzyıl Doğu ve Güneydoğu Anadolu coğrafyasında, askeri nesnelerin mezar taşı bezmelerine dahil edildiği örneklerin çokça görülmesinin sebebi ise bu bölgesel üslubun mezar taşları üzerindeki etkisini gözler önüne seren örnekler olması açısından oldukça önem teşkil etmektedir. Karşımıza çıkan mezar taşlarındaki askeri nesne bezemelerinin çok daha eski örneklerinin bulunması, bize bölgesel üslubun yanı sıra çağları aşan ve bir takım sembolik anlamlara da sahip nitelik de bezeme unsurları olduğunu göstermektedir.

Mankind has always tried to overcome the feelings of obscurity and

incapableness against death since its existence. Becoming diversified

throughout the centuries within the frame of the thought of the death and the

earth, mourning culture and religious believes, this curiosity for obscurity

have enabled the changing grave culture and gravestone tradition to be

constituted. Gravestones are artifacts that have the characteristics of historical

documents containing much information and where the artistic accumulation

of cultures come into existence in terms of its ornaments and symbols that it

contains. Differentiating through centuries and regions in Anatolian

geography, the gravestones have not only been reflecting the fashion trend of

the era but also have embodied tracks of some sorts of regional styles. The

reason why examples, where military objects were included in gravestone

ornaments in the Eastern and Southeastern Anatolia of the 18th and 19th

centuries that constitute our research subject, are frequently seen is very

significant in terms of that they were examples revealing the effect of this

regional style on the gravestones. The presence of much earlier examples of

military object ornaments on gravestones that we encounter shows us that

there have been ornamental elements having some sort of beyond ages and

symbolic meanings