Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri (Dr), Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: ABDULRAHMAN SMAIL IBRAHIM IBRAHIM
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Suat Şensoy
Eş Danışman: Mustafa Usta
Özet:
Fasulye adi mozaik virüsü (BCMV), dünyada fasulye yetiştirme alanlarında
önemli verim kayıplarına neden olan en yaygın bitki patojenlerinden birisidir. En etkili
ve pratik kontrol yöntemi, BCMV'ye dayanıklı fasulye çeşitlerinin kullanılmasıdır. Bu
patojenlere karşı dayanıklı ile ilişkili birçok gen ve moleküler belirteç, dünyada ıslah
çalışmalarında tanımlanmış ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Çalışmanın amacı,
bölgedeki virüs kaynaklarını belirlemek, Van Gölü Havzası fasulye genotiplerini yapay
olarak virüsle bulaştırmak ve BCMV için bilinen moleküler belirteçlerin geçerliliğini
kontrol etmektir. Bu çalışmada, çoğunluğu Türkiye'nin Van Gölü Havzası'nda ağırlıklı
olarak yetiştirilen ve 7 tanesi USDA’den temin edilen 45 fasulye çeşidi; BCMV ırkları ve
(NL-4 ve RU-1) farklı moleküler belirteçler (SD6, SBD-5, SW-13, ROC11 ve eIFE4) ile
değerlendirilmiştir. Dayanıklı ve duyarlı ayrımı görsel semptomlara dayanılarak yapılmış
ve kırk beş genotipten yirmi dokuz genotip NL-4'e dayanıklı, 16 genotip duyarlı (8'i orta
duyarlı ve 8'i yüksek duyarlı) bulunmuştur. Virüs çoğaltımı sırasında RU-1 ırkı
kaybolmuştur. Moleküler belirteçler, bc-3, bc-1
2
ve I dayanıklılık genleri için çalışmış ve
bu genlerin varlığını başarıyla belirlenmiştir. Moleküler ve yapay inokulasyon verilerinin
sonuçları arasında genellikle bir uyum gözlenmiştir. Moleküler belirteçler, yapay
inokülasyon ve virüs tespit genine göre 23 fasulye genotipi dayanıklı bulunmuştur. Bu
genotiplerden özellikle G6, G14, G26, G28, G30, G35, G37, G38, G41 ve G42
genotipleri, gelecekteki virüs dayanıklılık ıslah programlarında kullanılabilir.