Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ENES FİDAN
Danışman: Işık Tepe
Özet:
Solanaceae familyası içerisinde bulunan domates (Solanum lycopersicum L.) dünyada en çok üretilen sebzelerden biridir. Domatesin de konukçusu olduğu mavi çiçekli canavar otu [Phelipanche ramosa (L.) Pomel; Syn: Orobanche ramosa L.] patates, patlıcan, mercimek, tütün ve ayçiçeği gibi birçok önemli kültür bitkisini parazitlemekte ve ciddi verim kayıplarına neden olmaktadır. Şu ana kadar etkili bir mücadele yöntemi bulunmayan canavar otları sadece konukçusu olduğu bitkilerin köklerinden salınan kimyasalların etkisiyle çimlenmekte ve yaşamını devam ettirmek için gerekli su ve besin maddelerini konukçusu olduğu bitkilerden temin etmektedir. Çalışmada bitkisel materyal olarak Rio Grande standart domates çeşidi kullanılmıştır. Domateste iki farklı mikorhiza (AMF) türü [Funneliformis mosseae ve Endo Roots Soluble (ERS)], Trichoderma harzianum T22, iki farklı bitki gelişimini teşvik eden rizobakteri (PGPR) izolatı (Pseudomonas caspiana V30G2 ve Bacillus velezensis V40K2), MİX (Plant Success Great White Premium Mikorhiza) ve bunların kombinasyonlarının kullanılmasıyla canavar otunun tutunmasının engellenmesi amaçlanmıştır. Denemeler 4 litre hacimli saksılarda, dört tekerrürlü, canavar otlu ve canavar otsuz olarak iki grup olacak şekilde yürütülmüştür. Çalışmada; canavar otunun tüberkül sayısı, canavar otu ile enfekte olan ve olmayan domates bitkilerinin morfolojik özellikleri, bazı oksidatif stres enzimleri, lipit peroksidasyonu, toplam fenolik ve antioksidan madde, fosfor içeriği ve mikorhizal kolonizasyon parametreleri incelenmiştir. Canavar otu ile bulaşık olmayan grupta kullanılan mikroorganizma ve biyolojik preparatların genel olarak domates bitkilerinin morfolojik parametrelerini olumlu etkilediği gözlenmiştir. Canavar otu ile bulaşık olan grubun yaprak sayısı, sürgün boyu, kök uzunluğu, sürgün yaş ve kuru ağırlığı ve klorofil içeriği canavar otu ile bulaşık olmayan uygulamalara göre daha düşük çıkmıştır. Canavar otu bulaşıklığı domateste oksidatif strese neden olmuş ve bitkiler bu strese farklı tepkiler vermiştir. Yapılan uygulamalar kontrol grubu ile karşılaştırıldığında MİX, M1, M2P2 ve TH uygulamalarının sırasıyla %72.7, %61.8, %60.9 ve %60 oranında tüberkül oluşumunu engellediği tespit edilmiştir. Yukarıda adı geçen mikroorganizmaların canavar otlarıyla mücadelede ümitvar sonuçlar verdiği görülmüştür.