BİLİM TARİHİNDEN ÖRNEKLERLE FRANCİS BACON’IN “NOVUM ORGANUM” ADLI ESERİ ÜZERİNE ELEŞTİREL BİR İNCELEME


Creative Commons License

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Kamuran UYGAR

Danışman: Ahmet Eyim

Özet:

Bu çalışmanın amacı, Francis Bacon’ın “Novum Organum” adlı eserinde ortaya koyduğu üç temel iddiayı irdelemek ve Bacon’ın bu iddialarında haklı olmadığına ilişkin tarihsel bir değerlendirme öne sürmektir. Bacon, Aristoteles yöntemini eleştirirken; savunduğu yöntemin “tek” olduğunu ileri sürmüş ve kendi yönteminin geleneksel yöntemin yerini alacağını iddia etmiştir. Bu çalışmada Aristoteles’in yöntemine yapılan eleştirilere Bacon’dan önceki dönemde yaşayan bazı düşünürlerin yaptıkları çalışmalardan örnekler vererek bu iddianın geçersiz olduğu gösterilmektedir. İkinci olarak Bacon, kendisinden önceki dönemde ortaya konulan bilimsel çalışmalarda gerçek anlamda deney ve gözlemin olmadığını öne sürmektedir. “Yeni bilim anlayışı”ndan önce, “uygulayıcı, deneysel ve gözlemsel bir metoda dayalı” bilimsel bir çalışmanın olmadığını savunan Bacon’ın bu iddiasına karşı çıkmak amacıyla bu çalışmada bilim ve astronomi tarihinden deney ve gözleme ilişkin örneklere yer verilmiştir. Seçilen örnekler dikkatle incelendiğinde bu deney ve gözlem örneklerinin modern bilim açısından da değerli oldukları görülecektir. Son olarak Bacon, “Novum Organum”da önerdiği yöntemin bilimsel çalışmalarda herkes tarafından kabul edilecek ve kullanılacak bir yöntem olduğunu ileri sürmektedir. Bacon’ın bu iddiasına da modern bilimin simgelerinden biri olan idealleştirme yönteminin kullanılmasını örnek göstererek karşı çıkılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Francis Bacon, Aristoteles, El-Battani, Galileo, Bilimsel Yöntem, Tümdengelim, Tümevarım, İdealleştirme, Deney ve Gözlem.