İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde bulunan T5964 numaralı Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn yazmasındaki kale ve kent görünümlü minyatürlerden örnekler

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Serkan AYDEMİR

Danışman: Ercan Çalış

Özet:

İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde bulunan T5964 numaralı Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan Süleyman Han yazmasındaki kale ve kent görünümlü minyatürlerden örnek çalışmaların konu edinildiği bu araştırmada, çalışmanın ilk giriş kısmında; minyatürün tanımı, tekniği, uygulanışı, tarihsel gelişimi ile Türk Minyatür Sanatı hakkında genel bilgiler verilmiştir. Ardından XVI. yüzyılda Osmanlı'da sanatsever yöneticilerin, padişahların minyatür sanatına ve bu sanatın gelişimine sağladıkları katkılar detaylıca anlatılmıştır. Sonra Osmanlı'da deniz haritalarının ve topografik resimlerin çıkış noktası ele alınmış, haritacılıkta çığır açan denizci ve kartograf Piri Reis ile topografik resimlerin en önemli temsilcisi Matrakçı Nasuh ve onların eserleri tanıtılmıştır. Matrakçı Nasuh tarafından Kanuni'ye sunulmak üzere hazırlanan Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan Süleyman Han yazması birçok yönden ele alınmış ve irdelenmiştir. Kanuni'nin İran seferi boyunca ordunun geçtiği menzillerin resmedildiği, anlatıldığı Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan Süleyman Han yazmasındaki seksen iki tane kent, kırk beş tane kale minyatüründen; araştırmaya konu olan kale ve kent niteliğindeki atmış bir tane minyatür detaylıca incelenmiş ve konuyla ilgili ayrıntılı tanımlamalar yapılmıştır. Araştırmaya konu olan kale ve kentlerin çoğu bugün Türkiye, İran, Irak ve Suriye'de varlıklarını sürdürmektedir. Varlıklarını bu dört ülkede sürdüren kale ve kentlerin, bugünkü konumları ve durumlarıyla ilgili ayrıntılı bilgiler de çalışmamızda yer almaktadır. Katalog kısmından sonra "Değerlendirme ve Karşılaştırma" bölümünde ise Matrakçı'nın derin inceleme ve gözlemler sonucu oluşturduğu kale ve kent görünümlü bu minyatürler hem kendi aralarında hem de başka benzer örnekler ile karşılaştırılmıştır. Sonuç bölümünde çalışma konusunu oluşturan kale ve kent görünümlü bu minyatürler kompozisyon, renk, üslup, teknik ve dönem açısından değerlendirildikten sonra çalışma sonlandırılmıştır.