Buket Uzuner'in tabiat üçlemesinin (Su, toprak, hava) ekokritisizm açısından incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili Ve Edebiyatı (Yl) (Tezli), Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ALİ DANIŞMAN

Danışman: Celal Aslan

Özet:

Uyumsuz Defne Kaman'ın Maceraları serisi içinde yer alan Su, Toprak, Hava romanları, Türk edebiyatında yeni bir yönelim olarak görülen çevre-yazın türünde yazılmış bir Buket Uzuner çalışmasıdır. Yazar, romanda geçen olayları günümüz Anadolu'sunda yaşamakta olan tüm kültürlerin özünde var olan kadim Kaman gelenekleri ile Orta Asya ve Sibirya mitolojilerinden esinlenmek suretiyle kurgulamıştır. Romanlarda yer alan kahramanlar bugünün dünyasında yaşayıp bu zamandaki sorunlarla baş ediyor görünseler de aslında gerek yaşam biçimleri gerek düşünce yapıları ile geleneksel kültürden kopmamışlardır. Yazar, mitolojik unsurları destek yaparak oluşturduğu romanlarını, erkek egemen zihniyetin kadın ve çevreyle ilgili sorunların kaynağı olduğunu savunur. Baskı ve zorbalığa dayalı ilişkilerle oluşturulmuş bu âlemde özlenen ve arzu edilen yaşama çevreyle ilgili sorunların feminist bir yaklaşımla ele alınarak erişilebileceğini söyleyerek bu eserleri ekoeleştirel bir yaklaşımla oluşturmuştur. Konuların seçimini de şehirlerin kentsel ve kültürel yapılarını, kentte yaşayan insanların tutumlarını göz önüne alarak yapmıştır. Serinin ilk kitabı olan Su romanında konu çevreyle ilgili sorunlar çerçevesinde aile içi şiddet ve kadın cinayetleridir. İkinci kitap olan Toprak'ta konu, kültürel mirasımızın talan edilmesiyle sonuçlanan tarihi eser kaçakçılığıdır.v Aslında "Su, Toprak, Hava, Ateş" olan dört elementin anlatılacağı bir dörtleme olacağı belirtilen roman serisinin üçüncü kitabı olan Hava'da ise bütünüyle çevre sorunlarına yönelen yazar nükleer enerjinin yanı sıra veganlık ve vejetaryenlik gibi konularını da ele almıştır. Serinin üç kitabındaki konuların tümünde hırsına ve açgözlülüğüne yenik düşen insanın hem kendisine hem de diğer canlılarla birlikte içinde yaşamakta olduğu doğaya ve kültüre verdiği zararlar vardır. Bu arada yol göstermeyi de unutmayarak bu zararcı insanların karşısına Kaman geleneğini yaşatmakta olan Umay Nine ile onun torunu olan Defne Kaman'ı koyarak iyi bir insan olmanın yollarını göstermeye çalışmıştır.