Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Barış BURAK
Danışman: Mehmet Emin Layık
Özet:
Giriş ve Amaç: Son
yıllarda yaşadığımız teknolojik atılımlar akıllı telefonları; kullanımları
kolay olmaları, küçük ve rahat taşınabilir olmaları nedeniyle ön plana
çıkarmıştır. Günümüzde akıllı telefonlarla sadece sesli görüşme ve kısa mesaj
ile iletişime geçmiyor, bunun yanında internete bağlanabiliyor, e-postamızı
kontrol edebiliyor, sosyal medya uygulamalarını kullanabiliyor, GPS sistemi ile
konumlara rahat ulaşabiliyor, oyun oynayabiliyor, fotoğraf ve video
çekebiliyoruz. Akıllı telefonların saydığımız bu avantajlarına rağmen yanlış
kullanımları sonucunda ortaya çıkabilen bir çok sorun da mevcuttur. Bu
sorunlardan birkaçını şu şekilde sıralayabiliriz: Göz yorgunluğu, baş ağrısı,
boyun kaslarında ağrı, asosyalleşme, odaklanmada zorlanma, özel hayatın
gizliliğinin ihlal edilebilmesi, uyku saatlerinde azalma. Akıllı telefonların
aşırı kullanımının yukarıda belirtilen olumsuz etkilerinin yanında bağımlılık
yapıcı etkisi de bulunmaktadır. Akıllı telefon kullanımının uyku kalitesini ve
akademik başarıyı da etkilediği gösterilmiştir.
Gereç ve Yöntem: Çalışmamız Van Yüzüncü Yıl
Üniversitesi Tıp Fakültesi 2021 – 2022 eğitim öğretim yılında eğitim gören 484
öğrencinin gönüllü olarak katıldığı kesitsel tipte olan bir anket çalışmasıdır.
Ankette bulunan çalışma formu toplam 21 sorudan oluşmaktadır. Bu form; 5
soruluk sosyo – demografik formu, 6 sorudan oluşan Richard Campbell Uyku Ölçeği
(RCUÖ) ve 10 sorudan oluşan Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği – Kısa Formundan
(ATBÖ – KF) oluşmaktadır. Sosyo – demografik formda ankete katılanlardan; okul
numarası, cinsiyet, yaş, sınıf, ikamet yeri bilgileri istenmektedir. Richard
Campbell uyku ölçeği altı sorudan oluşmaktadır. Her bir soru görsel skala ile
sıfırdan yüze kadar olan bir çizelgede derecelendirilir. Akıllı Telefon
Bağımlılığı Ölçeği – Kısa Formu akıllı telefon bağımlılığını ölçen, on sorudan
oluşan, altılı Likert derecelendirilmeyle ölçülen bir ankettir. Sürekli değişkenler için tanımlayıcı istatistikler;
Ortalama, Standart Sapma, Minimum ve Maksimum değerler olarak ifade edilirken,
Kategorik değişkenler için sayı ve yüzde olarak ifade edilmiştir. Sürekli
değişkenler bakımından grup ortalamalarını karşılaştırmada Student t testi (2
grup için) ve Tek yönlü Varyans analizi (2 den fazla grup için) yapılmıştır.
Varyans analizini takiben farklı grupları belirlemede Duncan çoklu
karşılaştırma testi kullanılmıştır. Bu değişkenler arasındaki ilişkiyi
belirlemede Pearson korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Gruplar ile
Kategorik değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemede ise Ki-kare testi yapılmıştır.
Hesaplamalarda istatistik anlamlılık düzeyi %5 olarak alınmış ve hesaplamalar
için SPSS istatistik paket programı kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmamıza katılanların %55 (n=266)’ i erkek;
%45 (n=218)’ i kadındır. Öğrenciler ikamet yerleri açısından
değerlendirildiğinde; yurtta kalanlar %43,8 (n=212), öğrenci evinde kalanlar
%34,3 (n=166) ve aile yanında kalanlar %21,9 (n=106) olarak bulunmuştur. Akademik
başarı puanı ortalaması 71,33 (±7,96), yaş ortalaması 21,9 (±2,23), RCUÖ puanı
ortalaması 65,18 (±21,67) ve ATBÖ- KF puanı ortalaması 30,64 (±10,51) olarak
bulunmuştur. Erkeklerin akademik başarı puanı ortalaması 69,6955; kadınların
akademik başarı puanı ortalaması 73,3303 olarak bulunmuştur. RCUÖ ortalama
puanlarında öğrenci evinde kalanların puanı yurtta ve ailesinin yanında
kalanlara göre yüksektir. ATBÖ – KF ortalama puanlarında aile yanında
kalanların puan ortalaması yurt ve öğrenci evinde kalanlara göre yüksektir. Akıllı
telefon bağımlılık durumu değerlendirildiğinde; bağımlı olmayanlar %55,2
(n=267), bağımlı olanlar %44,8 (n=217) olarak bulunmuştur.
Sonuç: Çalışmamızda akıllı
telefon bağımlılığının uyku kalitesini ve akademik başarıyı olumsuz yönde
etkilediği gösterilmiştir. Katılımcıların akıllı telefon bağımlılık durumları
cinsiyet ve sınıf değişkenleri tarafından etkilenmemişken, ikamet yeri
değişkeni tarafından etkilemiştir. Telefon bağımlılığı kriterleri DSM’ nin bir
sonraki baskısına “Davranışsal bağımlılıklar” bölümüne tanı olarak eklenebilir
ve bağımlılık tanısı alan bireylere bu konuda psikoterapi tedavisi
başlanabilir. Akıllı telefonların hayatı kolaylaştırıcı etkilerinin olmasıyla
beraber kullanıcıyı olumsuz yönde etkileyecek yönlerinin de olduğu akıldan
çıkarılmamalıdır. Akıllı telefon kullanımı bu negatif etkilerden korunmak
maksadıyla sadece ihtiyaç dâhilinde olmalı, aşırı kullanıma gidilmemelidir.