VAN İLİ'NİN DEPREM TEHLİKESİ VE RİSK ANALİZİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ (CBS) YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ: CUMHURİYET MAHALLESİ ÖRNEĞİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği (Yl), Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SUAT ASLAN

Danışman: Sacit Mutlu

Özet:

Bu çalışma, Van ili’nin jeolojik ve sismolojik veriler ile deprem tehlikesi bakımından değerlendirilmesini ve Van ili İpekyolu İlçesi Cumhuriyet Mahallesi’nin deprem risk analizini konu almaktadır. Çalışma kapsamında deprem tehlike değerlendirilmesi için tarihsel dönem depremler, aletsel dönem depremler, zemin sınıflaması ve aktif fay kriterleri kullanılmıştır. Cumhuriyet Mahallesi deprem risk değerlendirilmesi için ise yapı kat adedi, yapı niteliği, zemin sınıflaması ve yapının hangi deprem yönetmeliğine göre yapıldığı kriterleri kullanılmıştır. 

Araştırmanın birinci safhasında kullanılan kriterler literatür temelli analitik hiyerarşik süreç ile önem derecesine göre ağırlıklandırılmıştır. Araştırmanın ikinci safhasında Cumhuriyet Mahallesi deprem risk değerlendirmesi için kullanılan kriterler AHP süreci ile ağırlıklandırılarak CBS tabanlı risk haritası üretilmiştir. 

Tez çalışması sonucunda; Van ilinin kuzeyinde yer alan Erciş ve Muradiye ilçelerinin bazı bölgeleri ve doğusunda kalan Özalp ve Saray İlçelerinin bazı mahalleleri çok yüksek tehlike sınıfı içinde kalmaktadır. Çaldıran, Edremit, Başkale, İpekyolu ve Tuşba ilçelerinin bazı mahalleleri yüksek tehlike sınıfında yer almaktayken, Bahçesaray ve Çatak ilçelerinin düşük ve çok düşük tehlike sınıfı içerisinde yer aldığı görülmektedir. Cumhuriyet Mahallesinde yer alan 402 adet yapının; 7 adedi çok yüksek risk sınıfında, 17 adedi yüksek risk sınıfında geriye kalan 378 adet yapı ise orta, düşük ve çok düşük risk sınıfında yer almaktadır. Modern afet yönetimi kapsamında riski sıfıra indirgemek imkansızdır. Fakat risk yönetimi ile risk unsurunun direnç derecesi arttırılabilir. Gerçekleştirilen bu tez çalışması tehlike ve risk unsurunu derecelendirmektedir. Bu kapsamda yapı stoğunun dirençli hale getirilmesi çalışmalarında altlık oluşturması bakımından oldukça önemlidir.