Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Şirvan KILIÇ
Danışman: Ercan Çalış
Özet:
Yüksek dağlar ile çevrili Hakkâri ili, M.Ö. 10.000’lerden başlayıp günümüze
kadarki süreçte, dili ve inanışları farklı birçok medeniyete ev sahipliği yaparak büyük
bir kültürel miras bırakmıştır. Taşınır ve taşınmaz olarak çok sayıda eser barındıran
Hakkâri’nin en çok ün yaptığı hususlardan biri de şüphesiz dokumaları ve kilimleri
olmuştur. Literatürümüze ‘‘Hakkâri Dokumaları’’ başlığını bırakacak derecede
dikkate alınması gereken bu konu birçok araştırmacının ilgisini çekmiştir.
Kendi içinde alt başlıklara ayrılan Hakkâri Dokumalarının konularından biri de
doğal boyalar ve boyama teknikleridir. Tıpkı dokumaları gibi doğal boyamalarının da
ne zaman yapılmaya başlandığı kesin olarak bilinmeyen bu konu oldukça zengin, geniş
ve araştırılmaya değerdir. Hakkâri bölgesinin coğrafi sebeplerden dolayı dışa kapalı
olması bu birikimlerin yerel özellikler de kazanmasıyla nesilden nesle çok fazla
bozulmadan aktarılmasını sağlamıştır.
Hakkâri bölgesindeki dokuma eserleri daha önce çok sayıda araştırmaya konu
olabilmişken doğal boyama ve yöntemleri çok kısıtlı sayıda yayında yer bulabilmiştir.
Bu sebeple ‘‘Hakkâri Dokumalarında Kullanılan Doğal Boyalar ve Boyama
Teknikleri’’ tez başlığı altında bu husus detaylı bir şekilde anlatılmıştır.
Konu araştırması için geçmişte geleneksel yöntemlerle boyama yapmış
insanlarla görüşülmüş, bu doğrultuda arazi çalışmaları yapılıp tez kapsamına dâhil
edilen bitkiler toplanmış ve koyunyününden eğrilen iplikler boyanmıştır. Ardından
geçmişte doğal boyalarla boyanmış ipliklerden dokunan örnekler bulunup incelenmiş
ve açıklanmıştır.
ii
Doğal boyama bitkilerinin yerel halk tarafından yöresel tabirlerle
isimlendirilmesi durumu ve Anadolu’nun farklı kesimlerinde değişik isimlerle
anılması bitkilerin saptanması yönünde sorunlara sebep olmuştur. Bu sebeple
bitkilerin Türkçe ve Latince isimleri tespit edilmiş ve tüm özellikleri kaydedilmiştir.