Hakkari İli Yüksekova İlçesindeki Akkaraman Koyunlarında Beta Laktoglobulin ve Kalpastatin Gen Polimorfizminin PCR-RFLP Yöntemiyle Belirlenmesi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Zootekni Ve Hayvan Besleme Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ömer Kürşat KAYAPINAR

Danışman: Ahmet Fatih Demirel

Özet:

Bu çalışma, Akkaraman koyunlarında beta laktoglobulin (BLG) ve kalpastatin (CAST) gen polimorfizminin PCR-RFLP yöntemiyle belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın materyalini Hakkari ili Yüksekova ilçesinde faaliyet gösteren özel bir koyunculuk işletmesinde yetiştirilen yaşları 2 ve 5 arasında değişen 100 baş Akkaraman koyunu oluşturmuştur. Koyunların boyun toplar damarından EDTA’lı tüplere 9 ml kan alınmıştır. Alınan kan numunelerinden hazır ticari kitler vasıtasıyla DNA örnekleri izole edilmiştir. BLG ve CAST genlerinin hedef DNA bölgesi PCR ile amplifiye edilmiştir. Elde edilen PCR ürünleri, BLG ve CAST genlerinin genotiplerinin belirlenmesi için sırasıyla RsaI ve MspI restriksiyon enzimleriyle kesilmiştir. Kesilen fragmentler %2’lik agaroz jel elektroforezinde yürütülmüştür. Fragmentler, UV ışık altında görüntülenmiştir. Gen ve genotip frekansları doğrudan sayım metodu ile hesaplanmıştır. Popülasyonun Hardy-Weinberg dengesinde olup olmadığını kontrol etmek için ise ki-kare (χ2) testi kullanılmıştır. Çalışmada, BLG geninin AA, AB ve BB genotiplerinin frekansları sırasıyla %23.0, 68.0 ve 9.0, A ve B allellerinin frekansları ise sırasıyla %57.0 ve 43.0 olarak tespit edilmiştir. CAST geninin MM, MN ve NN genotiplerinin frekansları sırasıyla %61.0, 34.0 ve 5.0, M ve N allellerinin frekansları ise sırasıyla %78.0 ve 22.0 olarak tespit edilmiştir. Akkaraman koyun popülasyonunun CAST geni bakımından Hardy-Weinberg dengesinde olduğu ancak BLG geni bakımından dengede olmadığı gözlenmiştir. Sonuç olarak, Akkaraman koyun popülasyonunda BLG geninin heterozigot AB genotipinin daha yaygın olduğu, CAST geninde ise homozigot MM geninin daha yaygın olduğu gözlenmiştir. Akkaraman koyunlarında BLG ve CAST genlerinin popülasyon içi dağılımı, bu ırkın ıslah potansiyeli açısından önemli bir genetik kaynak sunduğunu ortaya koymuştur.