Bu araştırma, geçmişte farklı terimlerle bilinmesine rağmen, metin dilbilim çalışmalarında en sık kullanılan ve modern kavramlardan biri olan metin dilbilimine dayanmaktadır. Metinsel tutarlılık/bütünsellik, metin olgusunu tüm boyutlarıyla ele almaya dayalı bir konudur. Bu nedenle küçük dilsel yapı olan “cümle”nin sınırlarını aşarak “metnin tamamı” olan analizden daha geniş bir dil yapısına geçer.

Dil ögeleri arasındaki karşılıklı bağımlılığın gerçekleştiği tam ve tutarlı bir yapı; cümleden bu yana, metin dilbilimcileri için analiz konularında artık tek başına yeterli değildir. Bu nedenle analiz ederken daha üretken bir bilimi keşfetmek gerekliydi. Metni, dilbilimsel ve dilsel olmayan yönlerinden inceledikleri için, metnin bilimi ile ilgili olan metnin dilbilimidir. Dilbilgisel ve anlamsal öğelerin tutarlığını ortaya çıkarmak, metin içi ilişkilerin çözülmesine ulaşmak, bileşenlerini, bağdaşıklık yöntemlerini ve çözümlemelerini bilmek için analiz de ihtiyaç duyulan bir bilim haline geldi.

Bu bilim ise üç temel unsuru olan "dilsel, semantik ve yapı"ya dayanır. Metin yapısına has olan sistemi bilmek, onu ayırt etmek ve o metni yeniden inşa etmek için bunlar vazgeçilmezdir. Daha sonra da metin dilbilim ortaya çıktı ki bunun amacı da metnin dilsel yapılarını tanımlamak,  incelemek ve bunları analiz etmektir.

İşte tüm bu bilimlerin bir sonucu olarak da metinsel tutarlılık/bütünsellik ortaya çıktı ve Modern dilbilim ve tüm dilsel çalışmalarda merkezi bir konuma oturdu. Zira metinsel bütünlük,  cümleden metne doğru yola çıkarak dilsel kurgulama, oluşturma ve geliştirme yüklerini de üzerine alan bir bilim dalı olmuştur.                                                                 

Bu nedenle dilbilim araştırmalarının metinsel bütünlüğe dayanması gerekir, çünkü anlama ve yorumlamaya elverişli bir şekilde anlamını yerine getirirken, cümle dizileri arasındaki belirli ilişkilerin çağrıştırdığı sistemli, tutarlı ve uyumlu bir yapı sunma imkanı vermektedir.

Metinsel bütünlük/tutarlılık açısından Cevahiri’nin yazmış olduğu “Ey Hayrın Diclesi” isimli kasidesi bize büyük imkanlar sunmuştur. Bu kasideyi yeniden yorumlama ve anlama fırsatı vermiştir. Bu çalışmamızda temel hedefimiz de bu metni yeniden anlamayı sağlayacak metinsel tutarlık çerçevesinde yeniden anlamaya gayret etmek olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Tutarlılık, Bütünsellik, İttisak, Metin, İnsicam, El-Cevahiri