Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZLEM DEMİRHAN
Danışman: Emine Cihangir
Özet:
Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Van şehri coğrafya bakımından önemli bir konuma sahiptir ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Şehir sınırları içerisinde bulunan Van Gölü, Akdamar Kilisesi, "kaleler kenti" olarak anılmasını sağlayan kaleleri, dünyaca ünlü kedisi, kahvaltısı ve Van otlu peyniri ile adından sıkça söz ettirmektedir. Van, sahip olduğu bu zenginlikleriyle ve pek çok turizm aktivitesine olanak veren coğrafyası ile Doğu'nun önemli bir turizm kentidir. Van ili bu zenginliklerinin yanı sıra özellikle hayvancılık alanında Türkiye'de önemli bir potansiyele sahiptir ve ekonomik girdilerinin büyük kısmını bu sektörden sağlamaktadır. Ancak sahip olduğu bu zenginliklerine rağmen sosyo-ekonomik olarak gelişmişlik düzeyinde Türkiye'de iller bazında çok arka sıralarda yer almaktadır. Özellikle kırsal bölgelerde yaşanan sosyo-ekonomik sorunlar genç nüfusun kırdan kente ve kent dışına göçmesinin nedeni olarak görülmektedir. Kentin sahip olduğu hayvancılık ve hayvancılıktan elde edilen ürünlerini kırsal kalkınmada tarım ve turizm bileşeni kapsamında kullanmanın önemli bir katma değer yaratacağı benzer iyi uygulamalar göz önüne alındığında açıktır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, önemli yerel bir lezzet olan ancak turistik ürün olarak henüz yeterince değerlendirilemeyen Van otlu peynirinin sürdürülebilir turizm bakışı çerçevesinde turistik ürün olarak pazarlanabilmesi ve turizmin kırsal kalkınma bileşeni olarak kullanılmasıdır. Bu doğrultuda çalışmada Van otlu peynirinin turistik ürün olması yolunda yapılması gerekenlerin ortaya konulabilmesi ve ne şekilde bir ürün yaratılabileceği üzerinde durulmuştur. Van'ın dört farklı ilçesinde saha çalışmaları ile yürütülen araştırma, nitel araştırma yöntemi ile durum çalışması olarak yorumlayıcı bir paradigma ile yürütülmüştür. Ayrıca, çalışma araştırmacının da katılımcı gözlemci olarak yer aldığı etnografik yöntem ile desteklenmiştir. Araştırmada peynirin üretim süreci, hikâyesi, turistik ürün olması yolunda var olan sorunlar hakkında veri toplamak amacıyla yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sahaları, Van Tarihi Peynirciler Çarşısı'nda 16 esnaf ile yapılan görüşmeler neticesinde belirlenmiştir. Buna göre Van'ın Başkale ilçesinin Ortayol köyü, Çatak ilçesinin Görentaş köyü Badılhali yaylası, Özalp İlçesi'nin Aşağı Molla Hasan köyü, Gürpınar ilçesinin Yoldüştü köyü ele alınmıştır. Araştırmada belirtilen mahallelerde (köylerde) 25 kadın ile ve ayrıca ziyaret edilen köylerde muhtarlar ve yaylalarda ise çobanlar ile görüşmeler yapılmıştır. Çalışma sonucunda Van otlu peynirinin üretim hikâyesinin çok özel ve bir ürün olarak sunulabilecek içeriğe sahip olduğu ve bu hikâyenin paylaşılabilmesi için yerel halkın turizm paydaşları ile birlikte bu hikâyeyi bir ürün olarak benzer iyi uygulamalarda olduğu gibi pazarlayabileceği ortaya konulmuştur. Bu çalışma sırasında yerel halkın bu konuda son derece istekli olduğu ancak kırsal turizm konusunda yeterli bilgilerinin olmadığı ve yerel dinamiklerin ayrı ayrı bu konuda istekli oldukları ancak birlikte çalışma noktasında sorunlar olduğu görülmüştür. Ayrıca Van otlu peynirin geleneksel üretiminin giderek yok olduğu ve bu somut olmayan kültürel miras olarak tescil edilerek geleneği devam ettirilmesinin ve tamamen geleneğe uygun üretimin desteklenmesinin gerekliliği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Van, Van otlu peyniri, Turistik ürün, etnografı ve çoklu vaka çalışması.