Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÜLCAN ÖZBEK
Danışman: Osman Aytekin
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Acara Bölgesi, kuzey ve kuzeydoğusunda Gürcistan, batısında Karadeniz, güneyinde Türkiye'nin Artvin ve Ardahan illeriyle çevrili olup merkezi Batum'dur. Acara Özerk Cumhuriyeti'nin Türkiye ile tarihî, dinî ve kültürel yakınlığa sahip olması iki ülke arasında özellikle kültürel etkileşimin önemini arttırmaktadır. Çalışmamız, "Gürcistan Acara Bölgesinde Müzecilik Faaliyetleri ve Bunların Çağdaş Müzecilik Açısından Değerlendirilmesi" konusunu içermektedir. Bu çalışma günümüzde Gürcistan'ın özerk bölgesi, Batum merkezine bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti sınırlarını kapsamaktadır. Başta Batum il merkezi olmak üzere Acara Özerk Bölgesine bağlı Keda, Kobuleti, Helvaçauri, Şuahevi ve Hulo gibi ilçe ve köylerde bulunan, kültür varlıkları açısından önem arz eden birçok müze örnekleri bulunmaktadır. Gürcistan'ın önemli bir kültürel bölgesi olan Acara'nın çeşitli bölgelerinde arkeolojik çalışmalar ile elde edilen buluntular, bölgede Neolitik Dönem'den (M.Ö. 10.000-6000) başlayarak kesintisiz olarak yerleşim ve insan varlığını kanıtlamaktadır. Bu arkeolojik alanlardan elde edilen buluntular, kronolojik düzen içerisinde, Acara bölgesinde yer alan müzelerde sergilenmektedir. Müzelerde, Klasik Dönem öncesi ve sonrası, Orta Çağ Dönemi ve sonrasında bölgede hâkimiyet kurmuş olan birçok medeniyete ait eserler mevcuttur. Bunların haricinde, 16. yüzyılın başlarından itibaren 1878 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyetinde kalmış olan Acara Bölgesinde bu dönemlere ait birçok sanat eseri 'nin varlığı bilinmektedir. Özellikle 19-20. yüzyıl aralığında Osmanlı Dönemi ve sonrasında inşa edilmiş ahşap konut mimarisi ve camilerine ait bazı mimari parçalar ve el sanatı ürünleri bu müzelerde sergilenmektedir. Bu açıdan da müzeler eser bakımından zenginlik göstermektedir. Bu doktora tez çalışmasıyla; Acara Özerk Bölgesi'ndeki müzeleri sanat tarihi metodolojisi içerisinde incelemek, müzelerin eser potansiyelini ve bölgedeki müzecilik faaliyetlerini ortaya çıkarmak, komşu sanat çevreleri ile olan sanatsal etkileşimini belirlemek amaçlanmaktadır. Bu hedefi gerçekleştirmek için; müzelerin günümüzdeki fiziki durumları ve plan şemaları, bünyelerinde barındırdıkları koleksiyonlar ve objeler, teşhir ve tanzime yönelik düzenlemeleri açısından kapsamlı bir araştırma yapılmaya çalışılmıştır. Bu araştırmalar neticesinde, 1801-1921 (Çarlık Rus Dönemi), 1921-1999 (Bolşevik-Rus Dönemi), 1991'den günümüze devam eden üç dönem içerisinde, ele aldığımız, Acara Bölgesi'nde; Batum merkezde, 10 adet müze, Kobuleti İlçesi'nde; 2 adet müze, Helvaçauri İlçesi'nde; 1 adet müze, Keda İlçesi'nde; 3 adet müze, Şuahevi İlçesi'nde; 3 adet müze, Hulo İlçesi'nde; 4 adet müze olmak üzere toplam 23 adet müze tespit edilip incelenmiştir. İncelenen müzeler çağdaş müzecilik anlamında da irdelenmiş olup, sadece eserlerin sergilendiği yerler değil çağdaş müzeciliğin bütün özelliklerini bünyesinde barındıran kurumlar olarak işlev gösterdikleri tespit edilmiştir. Bu anlamda, bölgede ve komşu sanat çevresi Kuzeyden Rusya Federasyonu, güneyden Ermenistan ve Türkiye, Doğu ve Güneydoğudan Azerbaycan, batıdan Karadeniz'de yer alan belirgin müzelerle karşılaştırmalar yapılarak, özellikle çağdaş müzecilik açısından sonuca gidilmeye çalışılmıştır.