The Journal of Mesopotamian Studies, cilt.7, sa.1, ss.67-102, 2022 (Hakemli Dergi)
Di dîroka kurdan de hin herêm yan jî bajar hene ku demeke dirêj ji ilim, tesewif û edebiyatê re navendî kirine. Bajarên bi vî rengî di dîroka edebiyata kurdî de xwedî cihekî taybet in. Gava ku em ji aliyê dîrokê ve li wan bajaran dinêrin gelek caran rastî navenda mîrektiyan tên ku Miks yek ji wan e. Miks wekî Cizîr, Bazîd, Colemêrg, Amêdiyê û Rewandizê yek ji wan navendên girîng hatiye jimartin û demeke dirêj jî paytextiya mîrektiya Miksê kiriye. Li dor van zanyariyan, armanca vê xebatê ji aliyê dîroka edebiyata kurdî ve tesbîtkirina cihê Miksê ye. Di vê çarçoveyê de em bi kurtî li ser dîroka Miksê sekinîn, me berhemên mîmarî yên wekî xan, pire, mizgeft, medrese û tekya tesbît kirin û herweha alim, mutesewif, edîb û şairên ku ji Miksê derketine bi giştî dan nasîn. Di vê xebatê de me berê xwendina lîteraturê kir û piştre bi rêbazeke teswîrî, bi texeyyuleke cografîk û sosyolojîk herêma Miksê da nasîn. Li dor vê armacê me hewl da ku taybetiyên Miksê yên dîrokî, ilmî, tesewifî û edebî tesbît bikin û girînga wê derxin pêş.
There are some regions or cities in the history of the Kurds that have long been central to science,
sufism and literature. Cities like this have a special place in the history of Kurdish literature. Historically when we look at those cities many times actually we come across the center of the emirates one
of which is Miks (Muks or Moks). Miks, such as Jazira, Bayazîd, Hakkarî, Amadiya and Rawandiz, is
one of the most important centers and has long been the capital of the Kurdish emirate of Miks. The
aim of this study is to determine the place of Miks by the history of Kurdish literature. In this context,
the history of Miks is briefly discussed, architectural structures such as khan, caravansaray, bridges,
mosques, madrasah and takkah have been identified, as well as scholars, sufis, writers and poets who
came out of Miks in general have been introduced. In this study we carried out an extensive literature
review and then introduced the Miks region in a descriptive way, with a geographical and sociological
perspective. With this purpose we have tried to identify the historical, scientific, sufistic and literary
features of Miks and to highlight its importance.