Akademik Veri Yönetim Sistemi
Diğer, ss.1-3, 2024
Nüfus yapısı ve gelişimi ile toplumsal yapı arasında ilişki kuran kuramların başında demografik döngü yada diğer adıyla demografik geçiş kuramı gelir. Çeşitli ülkelerin nüfus gelişimleri ve yapılarını inceleyen Thompson 1908-1927 yılları arasında nüfus yapısına göre bazı nüfus grafiği (piramidi) tipleri üzerinde analizler yapar. Nüfus artış hızları ve demografik yapıya göre 3 tip ülke grubu belirler fakat bir kuramdan bahsetmez. Demografik döngü 1945’li yıllarla birlikte bu konularda araştırma yapan Notestein ve Davis gibi araştırıcılar tarafından ortaya atılmıştır. Bu kurama göre toplumun sosyoekonomik ve sosyokültürel yapısı ile demografik yapı arasında yakın bir ilişki vardır. Buna bağlı olarak demografik geçiş kuramında toplumsal yapı ile demografik yapı arasında ilişkiler kurularak bazı dönemler belirlenmiştir. Çoğu araştırıcı demografik geçişi 4 dönem halinde incelerken bazıları aynı süreci 3, bazıları ise 5 dönem şeklinde incelemektedir. Esasen demografik döngü kuramı yüksek doğum ve ölüm hızlarından, toplumsal değişmeyle birlikte uzun yıllar sonra düşük doğum ve ölüm hızlarına giden sürece göre şekillendirilmiş olup dört aşamalı kurama göre yüksek durağanlık (doğum ve ölüm hızı yüksek), ilk yayılma (doğum hızı yüksek ölüm hızı hızla azalan), geç yayılma (azalan doğum hızı ve zamanla artan ölüm hızı) ve düşük durağanlık (çok düşük doğum hızı ve ondan daha yüksek ölüm hızı) dönemlerine ayrılmaktadır.