Gül (Rosa spp.) Bitkisine Genel Bir Bakış


Torusdağ G. B., Bakkalbaşı E.

ISPEC International Conference on Agriculture, Animal Science and Rural Development-III, Van, Türkiye, 20 - 22 Aralık 2019, ss.764-776

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Van
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.764-776
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Gül, Rosaceae (Gülgiller) familyasının önemli bir üyesi olup bugün dünyada en fazla kültürü yapılan süs bitkilerinin başında gelmektedir. Çiçeklerin kraliçesi olarak kabul edilen gülün tarihi, insanlık tarihi ile birlikte çok eski zamanlara dayanır. En az 5000 yıldır tıbbi amaçlı faydalanılan gül bitkisinin çoğunluğu Batı Asya, kısmen de Avrupa kökenlidir. Özellikle İran, Afganistan, Türkiye ve Bulgaristan başta olmak üzere Orta Doğu ve Avrupa ülkelerinde yaygın olarak görülmektedir. “Yerli gül müzesi” olarak tanımlanan Türkiye’de gen merkezi Akdeniz bölgesidir. Yabani ya da yerli olarak tanımlanan bu güller, Dedegöl Dağı (Isparta- Konya), Kaçkar dağları (Rize-Trabzon), Ilgaz Geçidi (Kastamonu-Çorum), Çankırı, Erzincan ve Van çevrelerinde yoğun çeşitlilik göstermektedir. Dünyadaki gül türlerinin yaklaşık %35'i ülkemizde yetiştirilmektedir. Türkiye’de endüstriyel amaçlı gülcülük, Göller Yöresinde Rosa damascena Mill. (Isparta gülü) tarımına dayanmaktadır. Günümüzde Türkiye, gül üretimi bakımından dünya pazar payının büyük bir bölümünü elinde tutmaktadır. Farmakolojik etkisi nedeniyle tıbbi ve aromatik bitkiler arasında önemli bir yere sahip olan gül bitkisi, gıda, kişisel bakım ve temizlik sanayiinde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Gül yaprakları ve meyveleri, içerdikleri eterik yağlar, tanenler, karotenoidler, antosiyaninler, organik asitler, vitaminler ve mineraller gibi biyoaktif maddeler bakımından oldukça zengindir. Son yıllarda, sahip oldukları antioksidan aktivite ve sağlık üzerine olumlu etkileri nedeniyle, gül bitkisine olan ilgi de artmaya başlamıştır. Ekstrelerinin zengin bileşimleri sayesinde güller doğal antioksidan kaynağıdır. Ayrıca fonksiyonel gıda olarak kabul edilirler. Yapılan çalışmalar gülün yaprak ve meyvelerinin, anti-kanser, anti-enflamatuar, anti-mutajenik, anti-mikrobiyal ve anti-depresan özelliklerinden dolayı sağlığı destekleyici özelliklere sahip olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada, güncel kaynaklardan faydalanılarak gül bitkisinin genel özellikleri, ekosistemdeki önemi, farklı endüstrilerde ve tamamlayıcı tıptaki kullanım alanları incelenmiştir.

Rose is an important member of Rosaceae family and it is one of the most cultivated ornamental plants in the world today. The history of the rose, which is considered the queen of the flowers, dates back to ancient times along with human history. Roses have been utilized for medical purposes for at least 5000 years. Most of the roses originate from West Asia and partly from Europe. Roses are common in Europe and Middle East countries, especially Iran, Afghanistan, Turkey and Bulgaria. Turkey is known as “local rose museum”, and the gene center of the roses in Turkey is Mediterranean region. In Anatolia, roses are defined as wild or indigenous, and they show extensive diversity in Dedegöl Mountain (Isparta-Konya), Kaçkar Mountains (Rize-Trabzon), Ilgaz Pass (Kastamonu-Çorum), Çankırı, Erzincan and Van. Approximately 35% of the rose species in the world are grown in our country. In Turkey, rose production for industrial purposes is based on the agriculture of Rosa damascene Mill. (Rose of Isparta) in the Lakes Region. Today, Turkey holds a large portion of the world market share in terms of rose production. Rose plant has an important place among medical and aromatic plants due to the its pharmacological effect, and is widely used in food, personal care and cleaning industry. Rose petals and fruits are a rich source of bioactive substances such as etheric oils, tannins, carotenoids, anthocyanins, organic acids, vitamins, and minerals. In recent years, interest to rose plants has increased due to their antioxidant activity and positive health effects. Roses are the source of natural antioxidants due to the rich composition of their extracts. In addition, roses are considered as functional food. Studies have shown that the rose petals and fruits have health-promoting properties due to their anti-cancer, anti-inflammatory, anti-mutagenic, anti-microbial and anti-depressant effects. In this study, general characteristics of rose plant, its importance in ecosystem, usage in different industries and complementary medicine have been examined by using current sources.