Ön Değerlendirme Yöntemlerinin Betonarme Binaların Deprem Performanslarını Tahmin Etmedeki Başarıları

9th TURKISH CONFERENCE ON EARTHQUAKE ENGINEERING, İstanbul, Türkiye, 2 - 03 Haziran 2021, ss.808-814

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Basıldığı Şehir: İstanbul
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.808-814
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Her deprem sonrası mevcut betonarme binalar önemli hasarlar görmekte ve bu hasarların bir kısmı can kayıpları ile sonuçlanmaktadır. Maddi kayıpların bir kısmı telafi edilebilir fakat can kayıpları hiçbir zaman kabul edilemez. Bu sebeple mevcut betonarme binaların hızlı bir şekilde değerlendirilerek deprem performanslarının ortaya konması, problemli binaların tespit edilerek güçlendirme veya yıkım çalışmalarının erken başlaması olası bir depremde ortaya çıkacak can kayıplarının azaltılmasını sağlayacaktır. Bu kapsamda geliştirilmiş ve literatürde kendine yer bulmuş hızlı değerlendirme yöntemleri ikiye ayrılmaktadır: sokak taraması ve ön değerlendirme yöntemleri. Sokak taraması yöntemleri tekil bir bina yerine belirli bir bina stoku içindeki problemli olanları tespit etmekte fakat binanın taşıyıcı sistem elemanları ile malzeme kalitesini dikkate almadıklarından çeşitli hatalara sebep olmaktadır. Aksine ön değerlendirme yöntemleri taşıyıcı sistem elemanlarının boyutsal özellikleri, malzeme kalitesi vs. daha detaylı bilgiler ile değerlendirme yapmayı esas aldığından nispeten daha sağlıklı sonuçlar vermektedir ve bu yöntemler tekil binanın deprem performanslarının belirlenmesi için de kullanılabilmektedir. Bu çalışmada Türkiye verileri dikkate alınarak ve etki/kapasite oranı tabanlı olarak geliştirilen 8 adet (Sucuoglu ve Yazgan, 2003; Yakut, 2004; Boduroğlu vd. 2004; Temur (DURTES), 2006; Tezcan vd. (P25), 2011; Sucuoğlu vd. 2015; Kaplan vd. 2018; Erdil ve Ceylan (MVP), 2019) ön değerlendirme yönteminin Van depremlerinden etkilenen 146 binanın deprem performansını ne derece doğru tahmin ettiği belirlenmeye çalışılmıştır. İnceleme konusu binaların 69 adedi deprem sonrası onarım ve güçlendirme ile tekrar kullanılabilecek binalar (düşük riskli binalar, DRB) olmasına karşın 77 bina ya ağır hasar görmüş ya da yıkılmış olduğundan (yüksek riskli binalar, YRB) deprem sonrası kullanımı mümkün olmayan binalardır. Karşılaştırmalar hem DRB hem de YRB için ayrı ayrı yapıldıktan sonra nihai doğru tahmin oranları belirlenmiştir. Nihai doğru tahmin oranları sonucunda bu çalışmada göz önüne alınan binalar için MVP yönteminin toplamda %93.8, Yakut (2004) yönteminin %87, Sucuoğlu ve Yazgan (2003) yönteminin %84.9, Boduroğlu vd. (2004)’ün %82.2 ve P25 yönteminin %80.1 oranında iyi tahminler yaptığı belirlenmiştir. Genel olarak yöntemlerin doğru tahmin yüzdelerinin %80 ve üzerinde olduğu, nispeten düşük tahmin yüzdesine sahip yöntemlerde ise yöntemde kullanılan sınır değerlerin revize edilmesi ile doğru tahmin yüzdesinin arttığı görülmüştür. Mevcut yöntemler farklı sayıda bina verisine ihtiyaç duymaktadır. En az veriyi Sucuoğlu vd. (2015) 11 veri ile kullanmakta, en fazla veriye ise (22 ile) P25 yöntemi ihtiyaç duymaktadır.