Türkiye’de Dolaylı Vergi Yükü ve Dolaylı Vergilerin Artan Oranlılığı

Akkoç U., Gemicioğlu S., Kızılırmak Yakışır A. B.

SOSYOEKONOMI, cilt.31, sa.55, ss.1-21, 2023 (ESCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 31 Sayı: 55
  • Basım Tarihi: 2023
  • Dergi Adı: SOSYOEKONOMI
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), Scopus
  • Sayfa Sayıları: ss.1-21
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmanın iki ana amacı vardır. Birincisi, Türkiye’de dolaylı vergilerin hanehalkı gelir ve harcamaları içindeki paylarını hesaplamaktır. Diğeri, harcama ve gelir yöntemine göre Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) için artan oranlılığı ölçmektir. Analizler, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından derlenen 2004-2019 dönemine ait Hanehalkı Bütçe Araştırmalarından elde edilen veriler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. KDV ve ÖTV’nin artan oranlılığı Kakwani artan oranlılık endeksi ile ölçülmüştür. Elde edilen bulgular, harcama yöntemine göre KDV’nin artan oranlı olduğunu gösterirken gelir yöntemine göre azalan oranlı olduğu ortaya çıkmıştır. ÖTV’nin ise her iki yönteme göre de artan oranlı olduğu belirlenmiştir.

This study has two main aims. The first is to calculate the share of indirect taxes in household income and expenditures in Turkey. The latter is to measure the progressivity of Value Added Tax (VAT) and Special Consumption Tax (SCT) according to the expenditure and income method. The analyzes were carried out using the data obtained from the Household Budget Surveys for the period 2004-2019 conducted by the Turkish Statistical Institute. The progressivity of VAT and SCT was measured with the Kakwani progressivity index. The obtained findings show that VAT is progressive according to the expenditure method, while it is regressive according to the income method. The SCT is progressive according to both methods.