Akademik Veri Yönetim Sistemi
14. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Rize, Türkiye, 26 - 28 Ekim 2021, ss.253-256
Güncel hayatı sekteye uğratan pandemi gibi süreçlerde dijital vatandaşlık (DV) önemli bir değişken olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada amaç 2020 yılı mart ayından itibaren ilan edilen covid 19 pandemisi sürecinde bireyleri DV açısından incelemek ve bazı değişkenlere göre karşılaştırmalar yapmaktır. Bu amaç paralelinde çalışmanın alt problemleri sırasıyla (1) Katılımcıların DV düzeyleri ve DV alt boyut düzeyleri nedir? (2) Cinsiyet değişkeni açısından (3) E-devlet şifresine sahip olup olmama durumuna göre (4) Lisans mezunu olup olmama durumuna göre (5) Günlük ortalama bilgisayar kullanım süresi açısından (6) Günlük ortalama internet kullanım süresi açısından (7) Günlük ortalama akıllı telefon kullanım süresi açısından (8) Yaş değişkeni açısından DV ölçümü ve alt boyutlarına göre farklılaşma var mıdır? şeklinde ifade edilebilir. Çalışma betimsel tarama modelinde yürütülmüştür. Veriler 2020 yılı nisan ve mayıs aylarında çevrimiçi ortamda elde edilmiştir. Toplamda 408 kişiden elde edilen verilerle analizler gerçekleştirilmiştir. Kuş, Güneş, Başarmak ve Yakar (2013) tarafından geliştirilen Dijital Vatandaşlık ölçeği kullanılarak veriler elde edilmiştir. Toplamda 49 maddeden oluşan ölçek beşli likert tiptedir. Dijital iletişim, Dijital hak ve sorumluluk, Eleştirel düşünme, Dijital katılım, Dijital güvenlik, Dijital beceriler, Etik ve Dijital ticaret şeklinde ifade edilen sekiz alt boyutu vardır. Alt faktörlerin Cronbach Alpha güvenirlik katsayıları 0.733 ile 0,829 arasında değişmektedir. Elde edilen bulgulara göre (1) Katılımcılar Dijital katılım alt faktörü açısından orta bunun haricindeki alt faktörler açısından yüksek düzeyde DV seviyelerindedirler. (2) Cinsiyet değişkenine göre Dijital iletişim, Dijital hak ve sorumluluk, Dijital güvenlik, Dijital ticaret ve Toplam ölçek puan ortalamalarına göre kadın katılımcılar lehine; Dijital beceriler alt faktörü açısından ise erkek katılımcılar lehine farklılaşma vardır. Eleştirel düşünme, Dijital katılım ve Etik ölçümlerine göre farklılaşma yoktur. (3) e-devlet şifresine sahip olanlar Dijital hak ve sorumluluk, Etik ve toplam ölçek puanına göre e-devlet şifresi olmayanlardan yüksek puanlara sahiptirler. Diğer alt faktörler açısından farklılaşma yoktur. (4)Üniversite mezunu olanlar, halen lisans eğitimine devam edenlere göre Dijital hak ve sorumluluk alt boyutuna göre farklılaşmaktadırlar. (5) Günlük ortalama bilgisayar kullanımı açısından Dijital beceriler alt boyutu açısından farklılaşmalar bulunmaktadır. Günlük ortalama 5-6 saat arası bilgisayar kullanan katılımcılar 1 saat ve altı bilgisayar kullananlardan daha fazla dijital beceriye sahiptirler. Diğer ölçümlere göre farklılık yoktur. (6) Günlük ortalama internet kullanımı açısından Eleştirel düşünme, Dijital güvenlik, Dijital beceriler alt boyutlarına göre farklılaşma vardır. Günlük 7 saat ve üzeri internet kullananlar 2-4 saat arası kullananlar ve 5-6 saat arası kullananlardan daha az düzeyde Eleştirel düşünme puanına sahiptirler. Dijital güvenlik açısından 1 saat altı kullananlar 5-6 saat kullananlar ile 7 saat ve üzeri kullananlardan anlamlı düzeyde daha fazla ortalamaya sahipler; 2-4 saat arası kullanalar 7 saat ve üzeri kullananlardan anlamlı oranda daha yüksek dijital güvenlik puanlarına sahipler. Dijital beceriler açısından 1 saat ve altı, 5-6 saat arası ile 7 saat ve üzerinden anlamlı düzeyde daha az; 2-4 saat arası 5-6 saat arası ile 7 saat ve üzerinden anlamlı düzeyde daha az ortalamaya sahipler. Dijital ticaret açısından 1 saat ve altı 5-6 saat arasından anlamlı düzeyde daha düşüktür. Toplam ölçek puanı açısından 2-4 saat arası internet kullananlar 7 saat ve üzeri kullananlardan anlamlı seviyede yüksek; 5-6 saat internet kullanalar 7 saat ve üzeri kullananlardan anlamlı seviyede yüksektir. (7) Günlük ortalama akıllı telefon kullanımı açısından Dijital iletişim ve Dijital güvenlik alt boyutlarına göre farklılaşmalar bulunmaktadır. Dijital iletişim açısından 1 saat ve altı, 7 saat ve üzerinden daha yüksek; 2-4 saat arası 7 saat ve üzerinden daha yüksektir. Dijital güvenlik açısından 1 saat ve altı kullananlar 5-6 saat ile 7 saat ve üzerinden anlamlı şekilde daha yüksek puanlara sahiptirler; 2-4 saat arası kullananlar 5-6 saat ile 7 saat ve üzerinden anlamlı şekilde daha yüksek puanlara sahiptirler. (8) Yaş değişkeni açısından Dijital güvenlik ve Dijital beceriler alt boyutlarına göre farklılaşma vardır. Dijital güvenlik açısından 16-18 yaş aralığındaki katılımcılar, 31-40 ile 40 ve üzeri yaşlardakilerden anlamlı düzeyde daha düşük puanlara sahipler. 19-21 yaş aralığındakiler, 25-30, 31-40 ile 40 ve üzeri yaştakilerden anlamlı düzeyde daha düşük puanlara sahiptirler. 22-24 yaş aralığındakiler, 25-30, 31-40 ile 40 ve üzeri yaştakilerden anlamlı şekilde daha düşük puanlara sahiptirler. Dijital beceriler açısından 19-21 yaş, 31-40 yaştan daha yüksektir; 22-24, 31-40 yaştan daha yüksektir; 25-30, 31-40 yaştan daha yüksektir.