Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, cilt.9, sa.2, ss.1-19, 2020 (Hakemli Dergi)
150 yılı aşkın bir belediye geçmişi olan Türkiye’de belediye başkanlarının göreve gelmesi ve görevden alınmasına ilişkin tartışmalar her zaman gündemde önemli bir yer işgal etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, belediye yönetimlerinin kurulmasından bu yana belediye başkanlarının göreve gelme ve görevden alınmasına ilişkin çeşitli düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Kimi zaman belediye başkanları, Osmanlı İmparatorluğu döneminde olduğu gibi Babıali’nin seçimi ve Padişahın iradesi ile atanmış, kimi zaman merkezi yönetim tarafından atanmış, kimi zaman belediye başkanları belediye meclis üyeleri arasından ve onlar tarafından seçilmiş, kimi zaman belediye başkanlığı ile mülki idare amirliği birleştirilmiş, kimi zaman özellikle askeri darbeler döneminde belediye başkanları asker kişiler arasından askeri yönetimler tarafından atanmış, kimi zaman da belediye başkanları halk tarafından doğrudan seçilerek iş başına getirilmiştir. Bütün bu süreçler belediye başkanlarının ve belediyelerin diğer seçilmiş organlarının görevden alınmasında da geçerli olmuştur. Ancak görevden almalar, 15 Temmuz 2016 tarihindeki darbe girişiminin ardından 1 Eylül 2016 tarihinde çıkarılan 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 45. maddesine eklenen hükümler uyarınca yapılmaya başlanmıştır. Bu düzenleme ile belediye başkanlıklarına, mülki idare amirleri belediye başkan vekili/kayyım sıfatı ile atanmış ve bir bakıma Türk kamu yönetimi sistemi içerisinde “Belediye Başkan Vekilliği Modeli” olarak nitelendirilebilecek bir model ortaya çıkmıştır. Bu yazıda literatür taraması yöntemiyle ve birbiriyle ilişkili olmak üzere belediye başkanlarının göreve gelmesi ve görevden alınmasına ilişkin usul ve esaslar örnekler aracılığıyla Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze değin dönemlendirilerek ele alınacaktır.
Abstract: A history of over 150 years of municipal in Turkey, mayors appointed and removed from office has been discussed and this subject has always occupied an important place on the agenda. Since the establishment of the municipal administrations in the Ottoman Empire period, various regulations have been made regarding the mayor’s appointment and removal from office. Sometimes the mayors after the election of the Bab-ali appointed by the Sultan, as were the mayors of the Ottoman Empire, sometimes appointed by central government, sometimes elected by the municipal councillors, sometimes the mayors and the governors or district governors were merged, sometimes the mayors were appointed by the military administrations among the soldiers, and sometimes the mayors were directly elected by the people. All these processes have been valid for the removal of mayors and other elected bodies of the municipalities. .However, following the coup attempt on July 15, 2016 the regulations have been changed. Thus the mayors were removed from office in accordance with the Decree No. 674 issued on 1 September 2016 and the provisions added to Article 45 of Municipal Law No. 5393. With this arrangement, the governors and district governors have been appointed as mayor/deputy mayor, and a model has emerged which can be described as a “Deputy Mayor Model” within a system of Turkish public administration. In this article, the methods and principles regarding the referral of the mayors and the relocation of the mayors, by means of the literature survey and related to each other will be handled periodically from the Ottoman Empire through examples.