Akademik Veri Yönetim Sistemi
XII. ULUSAL TIP EĞİTİMİ KONGRESİ 2022, Samsun, Türkiye, 19 - 22 Mayıs 2022, ss.55
Amaç: Bu çalışmada “Profesyonellik Tutum Ölçeği”nin (PAS) Türkçe’ye uyarlanması, geçerlik, güvenirlik çalışmasının yapılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Profesyonellik Tutum Ölçeği tıp öğrencilerinin profesyonellik tutumlarını belirlemek için Klemenç-Ketis ve ark. tarafından (2013) geliştirilmiş, 22 madde ve üç alt boyuta sahip bir ölçektir. Orijinal ölçeğin Cronbach alfa değeri 0,88 bulunmuştur. İlk olarak araştırmacıdan ölçeğin kullanım ve uyarlanması için e-mail yolu ile izin alınmış, ardından Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulu’ndan gerekli izin alınmıştır. Ölçek uyarlamada iki aşamalı bir gözlemsel doğrulama çalışması yapılmıştır. Tercüme-geri tercüme işlemi yapıldıktan sonra, ölçek 30 öğrenci üzerinde pilot olarak uygulanmış ve ölçek maddelerine son şekli verilmiştir. Ardından, ölçek çalışmaya katılım için gönüllü olan tıp fakültesi üçüncü sınıf öğrencilerine uygulanmış, ölçek geçerliliği sağlanmıştır. Tekrar test 75 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin güvenirliğini belirlemek için test-tekrar test yöntemi, Cronbach alfa katsayısı, bölünmüş yarım analizi ve madde analizi yöntemleri, yapı geçerliliğini belirlemek için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulanmıştır. Ölçeğin faktör analizine uygunluğunu değerlendirmek amacıyla Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) katsayısı hesaplanmış ve Bartlett küresellik testi uygulanmıştır. Soru ortalamalarının eşitliğini test etmek için Hotelling T2 testi kullanılmıştır. Faktör sayısı, eigenvalue > 1 ve scree plot ile belirlenmiştir. İstatistiksel analizlerde SPSS v25.0 ve AMOS v24.0 programları kullanılmış, istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 alınmıştır.
Bulgular: Anketi %88 katılım oranı ile 329 gönüllü öğrenci yanıtladı. Öğrencilerin yaş ortalaması 21.52±2.0 , %50,5’i (n=166) kadındı. Ölçeğin Cronbach's alpha katsayısı ölçeğin tamamı için 0.94, Spearman-Brown katsayısı 0,89 ve Guttman Split-Half katsayısı 0,89 bulundu. Ölçeğin 3 faktörlü orjinal yapısı doğrulandı. Üç faktörlü yapı toplam varyansın %59,1'ini açıklamaktaydı. Ölçek maddelerinin toplanabilir olup olmadığını saptamak için yapılan varyans analizi sonucuna göre (F=1,193 P=0,275>0,05) ölçek toplanabilir özellikte idi. Ölçeğin maddeleri ve alt boyutlarının test-tekrar test ölçümleri arasındaki korelasyonlar anlamlı idi (p<0.001). Ölçek maddelerinin silinmesi sonucu elde edilecek Chronbach’s alpha değerlerine bakıldığında, ölçekten silinmesi gereken bir maddenin olmadığı görülmüştür. PAS ölçeğinin faktör analizine uygun olup olmadığını değerlendirmesinde Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) katsayısı 0,956 bulundu. Yapılan Barlett küresellik testi de anlamlı idi (p<0,001). DFA modeline göre; orijinal ölçekte olduğu gibi, 10 maddenin (madde 1,2,3,4,6,8,10,16,19,20) “Empati ve hümanizm” alt alanında, 8 maddenin (5,9,11,12,13,14,15,22) “Profesyonel ilişki ve gelişim” alt alanında ve 4 maddenin ise (7,17,18,21) “Sorumluluk” alt alanında toplandığı görülmektedir. Bu üç alt faktör için cronbach alfa değerleri sırasıyla 0.91, 0.80 ve 0.75 bulundu. Faktörleri oluşturan her bir madde, istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde modele katkıda bulunmakta idi (p<0,05). Madde silindiğinde Cronbach's alpha değerlerine göre ve madde-toplam korelasyonuna göre ölçekten madde çıkarılmadı. Test-tekrar test ölçümleri arasındaki sınıf içi korelasyon katsayısı 0.81 bulundu. Doğrulayıcı Faktör Analizi sonuçlarına göre; modelin, çalışmanın orijinal yapısı ile uyumlu olduğu görüldü (χ2/SD=2,81, RMSEA=0,07). Sonuç: Araştırma sonuçları PAS ölçeğinin Türkçe versiyonunun (PAS-TR) Türkiye şartlarında, tıp öğrencilerinin profesyonellik tutumlarının belirlenmesi için kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araç olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: tıp öğrencisi, profesyonellik, tutum, geçerlik, güvenirlik, PAS