İNTERNATİONAL SOCİAL MENTALİTY RESEARCHER THİNKERS JOURNAL, cilt.7, sa.46, ss.1285-1293, 2021 (Hakemli Dergi)
Türkiye toplumu geçmişten günümüze farklı inanç sistemleriyle buluşmuş, bu farklı inançsal algılama biçimleri Türkiye toplumunun
gerek gündelik yaşamını gerekse estetik dünyasını dizayn etmekte etkili olmuştur. Animizm, Eski Türk Dini, Şamanizm, Hint, Çin
ve Tibet inanç sistemlerinden İslam’a ve Anadolu İslamı’na uzanan inançsal dinsel değişim toplumun kendini ifade etme
zamanlarında, algılama ve anlamlandırma biçimlerinde yansımasını bulmuştur. Türklerin eski inanma biçimleriyle, Şamani inanç
biçimi sıkıca kaynaşmış, bu iki inanma biçimi, göçebe-kandaş toplum yapısından ve bozkır coğrafyasından çıkan, doğayla sıkı
bağlarını kaybetmemiş bu toplulukların renkli ve bir o kadar büyülü bir dünyaya sahip olmalarını sağlamıştır. Gerek yaradılış
hikayelerindeki büyülü ilerleyiş ve öncesinde aktarılan ayin formu, gerekse böylesi bir kökensellik içinde üreyen ve birbirini
besleyen inanma biçimleri evreni algılama ve nesnelerle ilişki kurma alışkanlıklarını ne gibi özelliklerle donattığının da ipuçlarını
vermektedir. Türk toplumu, ölülerin, cinlerin, ruhların inanma biçimlerinde etkili oldukları irrasyonel bir evrenden gelecekteki
yaşamını düzenlerken kullanacağı kimi inanca dayalı bakış açılarını miras olarak almış, gündelik hayatını düzenlerken bu büyülü
evrenin pratiklerini kullanarak kültürünü yaşatmaya devam etmiştir. Animistik inanç ve doğaüstü ile kurulan ilişkide neredeyse bütün
yabanıl topluluklarda kabul gören ve yaşama geçirilen inançsal algılama biçimleri; Şamanizm, Eski Türk Dini, Hint, Çin ve Tibet
inanç sistemlerinden yansıyan örgüler, İslam ve bütün bu inanma biçimlerinin Anadolu İslamında yansımasını bulan bakış açıları
Türk seyircisinin sahneyle, oyunla ve oyuncuyla kurduğu ilişkisinde ya da başka bir deyişle seyir estetiğinde her zaman etkili
olmuştur.
Turkey society has been met with different belief systems from past to present; these different religious perceptions have had a big
impact on both everyday life and designing aesthetic world of Turkish society. The religious change from the old Turkish religion,
animism, shamanism, and Indian, Chinese and Tibetan belief systems to Islam and Anatolian Islam have been reflected in the ways
of self-expression of the society in terms of perception and interpretation. The old beliefs of the Turks and the Shamanic beliefs are
firmly fused; these two forms of convictions led to a colourful and magical world that emerged from the nomadic-consanguineous
community structure and the steppe geography, and which had not lost their close ties with nature. The magical progression in the
creation stories and the form of rituals conveyed before, as well as ways of believing that proliferate in such a primordial origin while
nurturing each other, give clues about their perceptions relating to the universe and the way they correlate with objects.