Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ziman û Bajar Mîrasa Edebî ya Diyarbekirê , Ali Karakaş,Abdusselam Ertekin, Editör, Ensar, İstanbul, ss.50-80, 2024
Osmanlı’nın son döneminde Diyarbakır ve çevresinde Klasik Kürt Edebiyatı açısından önemli merkezler oluşmuştur. Bu merkezlerden biri de günümüz Çınar ilçesi sınırları içerisinde kalan Aktepe Köyünde kurulan medrese ve tekye çevresinde oluşan ilmi ve edebi ortamdır. Sözkonu medresenin ilk öncüsü Şeyh Muhammed Nuranî (ö. 1863)’dir. Ardından yerine oğlu Şeyh Abdurrahman Aktepî (ö. 1910) medrese ve tekkenin başına geçmiştir. Şeyh Abdurrahman birçok ilmi ve edebi eser yazarak ve birçok talebe yetiştirerek Aktepe’nin önemli bir merkez olmasında önemli bir rol oynamıştır. Ardından yerine kardeşi Şeyh Muhammed Can geçmiş, kısa bir süre sonra vefat etmesinden dolayı bu kez medrese ve tekkenin başına Şeyh Abdurrahman’ın oğlu Şeyh Muhammed Kerbela (1885-1939) geçmiş, fakat çok geçmeden Şeyh Said hadisesinin vuku bulmasından ötürü 1925 yılında Aktepe medrese ve tekkesi boşaltılmış, Aktepe şeyhleri batı şehirlerine sürgüne gönderilmiştir. 1927 yılında çıkan bir afla Diyarbakır’a geri dönen Kerbelaî kendi sufilerinden olan Çûlî köyünde tek odalı bir eve yerleşerek ömrünün sonuna kadar burada kalmış ve ilimle iştigal etmiştir. Kerbelaî’nin bilinen iki eseri vardır ki bunlardan ilki medrese de okutulmak üzere Mirsadul-Etfal/Şahrahê Kudekan adında Kürtçe-Farsça manzum sözlüktür. Bunun dışında kendisinden geriye bir de yaklaşık 750 beyitten oluşan 43 şiirin bulunduğu bir divan kalmıştır. Şeyh Muhammed Kerbela hacimsel olarak küçük gibi görünen divanında gazel, kaside, terci-i bend, mesnewi, tahmis gibi nazım şekillerine başvurarak şekilsel olarak divanını zenginleştirmiştir. Ayrıca içerik olarak da yüksek bir edebi içerik ve anlaşılması zor bir dil ve uslup kullanarak şiir sanatındaki maharetini göstermiştir. Bu araştırmanın amacı kısaca Aktepe ekolü ve Kerbelaî’nin hayatına değindikten sonra Klasik Kürt Edebiyatının edebi anlamda yüksek bir seviyeye sahip olan Kerbelaî’nin Divan’ının ele alıp içerik ve uslup yönünden incelemektir.