CEVİZ YETİŞTİRİCİLİĞİNE UYGUN ALANLARIN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ (CBS) VE ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİYLE (AHS) BELİRLENMESİ: VAN-ÇATAK İLÇESİ

Creative Commons License

Karaca S., Sargın B.

2. INTERNATIONAL CAPPADOCIA SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, Nevşehir, Türkiye, 17 - 19 Haziran 2022, cilt.2, ss.579-594

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 2
  • Basıldığı Şehir: Nevşehir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.579-594
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İçerisinde bulunduğumuz çağda tarım arazilerinin baskılanması, ormanlık alanları tarım arazisi haline gelmesi gibi problemler yanlış arazi kullanımına sebebiyet vermektedir. Bununla beraber mekansal baskılar kaynakların daha etkin kullanımını meydana getirmiş ve bireylerin bulundukları mekânı daha verimli nasıl kullanacağına dair fikirler oluşmasına imkan tanımıştır. Tüm bunların yanında daha iyi bir ortamda yaşama isteği için arazi planlamasına olan ihtiyaç da giderek fazlalaşmıştır. Arazi kullanımı planlaması doğal ve beşeri faktörlerin önemsendiği ve bu doğrultuda karar vermeye dayalı bir süreci de beraberinde getirmektedir. Bu noktada üzerinde çalışılan alanın doğasına uygun ve sürdürülebilir bir yarar sağlayacak bir planlama gerekmektedir. Yaşadığımız dünyada ve bilhassa ülkemizde hızla artan nüfusun etkisiyle yaşamın devam edebilmesi için gereksinimler artmakta ve toprak üzerine olan yoğunlaşmayı da arttırmaktadır. Bu yoğunlaşma yanlış arazi kullanımına ve doğal kaynakların hızlı bir şekilde tüketilmesine sebebiyet vermektedir. Bu yüzden arazinin yalnızca günümüzde değil, gelecekte de gereksinimleri karşılayacak şekilde kabiliyete uygun kullanımın planlanması ve arazi kullanımına ilişkin kararların yerinde verilebilmesi için analizlerin arazi kullanımına uygun bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, Van'ın Çatak ilçesinde ceviz yetiştiriciliğine uygun alanların coğrafi açıdan uygunluğunun analiz edilmesi hedeflenmiştir. Buna binaen Çatak ilçesinde ceviz yetiştiriciliğine etki eden her bir faktör bağımsız değişken olarak ele alınmış ve bu durumun etki derecesi araştırılmıştır. CBS yöntemlerinde yaygın olarak kullanılan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) kullanılmıştır. İlçede önemli bir tarımsal etkinlik olan ceviz için uygunluk analizleri yapılmış ve mekansal olarak en uygun alanlar belirlenmiştir. Yöntemde; Büyük Toprak Grubu (BTG), Diğer Toprak Özellikleri (DTÖ), Jeoloji, Arazi Kullanım Kabiliyeti (AKK), Alt Sınıfı, toprak derinliği (TD), erozyon derecesi, eğim, bakı, yükseklik, sıcaklık ve yağış parametreleri kullanılmıştır. Elde edilen ceviz yetiştiriciliği uygunluk haritasına göre, çatak ilçesinin %17,81’inin (35121.66 ha) tamamıyla uygun sınıfta olmadığı, %68,97’sinin (135981.10 ha) mevcut haliyle uygun sınıfta olmadığı, %7.33’ünün (14459.02 ha) düşük derece uygun sınıfta olduğu, %3.04’ünün (6000.65 ha) orta derecede uygun sınıfta olduğu ve %2,85’inin (5609.80 ha) ise yüksek derecede uygun sınıfta olduğu belirlenmiştir. Çalışma alanında ceviz yetiştiriciliği için yüksekliğin ve toprak derinliğinin kısıtlayıcı olduğu, erozyon derecesinin ve eğim oranın nispeten yüksek olduğu tespit edilmiştir. 

In the age, we live in, problems such as suppressing agricultural lands and turning forestlands into agricultural lands cause inappropriate land use. In addition, spatial pressures have created a more effective use of resources and allowed individuals to form ideas about using their space more efficiently. In addition to all these, the need for land planning has increased gradually for the desire to live in a better environment. Land use planning brings with it a process in which natural and human factors are given importance and based on decision making in this direction. Planning that is suitable for the nature of the area studied and that will provide a sustainable benefit is required. With the effect of the rapidly increasing population in the world, we live in, especially in our country, the requirements for the continuation of life increase, and the concentration on the land increases. This concentration causes improper land use and rapid consumption of natural resources. Therefore, analyses should be carried out on land use to plan the land's use by the capability to meet the needs not only today but also in the future and make on-site decisions regarding land use. This study aimed to analyze the geographical suitability of the areas suitable for walnut cultivation in the Çatak district of Van. Accordingly, each factor affecting walnut cultivation in the Çatak district was considered an independent variable, and the degree of impact of this situation was investigated. The Analytical Hierarchy Process (AHP), which is widely used in GIS methods, was used. Suitability analyses were made for walnut, an important agricultural activity in the district, and spatially determined the most suitable areas. In the method, Large Soil Group (BTG), Other Soil Properties (WTO), Geology, Land Use Capability (AKK), Subclass, soil depth (TD), erosion degree, slope, aspect, altitude, temperature, and precipitation parameters were used. According to the walnut cultivation suitability map obtained, 17.81% (35121.66 ha) of the Çatak district are not entirely in the appropriate class, 68.97% (135981.10 ha) are not in the appropriate class in their current form, and 7.33% (14459.02 ha) are low-grade suitable. It was determined that 3.04% (6000.65 ha) were in the moderately suitable class, and 2.85% (5609.80 ha) were in the highly suitable class According to the obtained results, In the study area, height and soil depth are restrictive for walnut cultivation; It has been determined that the degree of erosion and the slope rate are relatively high.