Bu çalışma 1990’lı yılların Türkiye’sinde, sendikacılık ve siyaset arasındaki ilişkinin belirlendiği üç önemli kriz sürecini, Türk-Đş, Hak- Đş ve DĐSK’in söylemleri üzerinden analiz ederek tartışmaktadır. Söylem analizi kapsamında, konfederasyonların liderlerinin ve yöneticilerinin konuşmaları ve yazılı metinleri, konfederasyonların aylık eğitim ve meslek dergileri, genel kurul çalışma raporları, faaliyet raporları, eğitim yayınları, bildirileri ve eylem çağrılarını içeren belgeleri, araştırma raporları ve politika belgeleri birincil kaynak olarak ele alınıp değerlendirilmiştir. Konfederasyonların 1994 ekonomik krizine karşılık gelen ‘demokratikleşme’; 28 Şubat siyasi krizine denk gelen ‘irtica ve darbe’; 1999 ekonomik krizine ve 2001 ekonomik krizine karşılık gelen ‘anti-IMF’ söylemleri, siyasi iktidarlarla olan sosyal ve siyasi ilişkilerini belirlemiştir. Konfederasyonların kurumsal olarak ve ortak mücadele platformları aracılığıyla ürettikleri söylemler, işçi sınıfının temsili konusunda alternatif bir sendikacılık veya sendikal temsiliyet inşa edememiştir. Ancak, Türkiye’nin güncel siyasi denklemi içinde siyasal iktidarlar üzerinde bir baskı aracı olarak sosyal ve siyasal süreçleri etkilemişlerdir. Konfederasyonlar, temsil güçlerini bu kriz süreçlerinin sonuçlarıyla sınırlandırarak güncel siyasetin söylemsel alanı içinde hareket etmişlerdir. Sonuç olarak, 2000’li yıllara gelindiğinde, 1990’lı yıllardan geriye sadece ‘kriz güdümlü ve hegemonik kapasitesi zayıf bir sendikacılık’ miras kalmıştır.
This study analyzes and discusses three important crisis processes in Türkiye in the 1990s, in which the relationship between unionism and politics was determined through the discourses of Türk-Đş, Hak-Đş and DĐSK. Within the scope of the discourse analysis, the speeches and written texts of the leaders and representatives of the confederations, the monthly educational and professional journals of the confederations, the general assembly work reports, the annual reports, the educational publications, the documents containing the declarations and calls to action and demonstration, the research reports and the policy documents were considered as primary sources. The ‘democratization’ discourse corresponding the 1994 economic crisis; “reactionism” and the “coup d'etat” discourses which coincided with the February 28 political crisis, and the “anti-IMF” discourse corresponding the 1999 economic crisis and the 2001 economic crisis determined the social and political relations of the confederations with the political powers. The discourses produced by the confederations institutionally and through common struggle platforms were not able to build an alternative trade unionism on the representation of the working class. However, they affected the social and political processes as a means of pressure on the governments in the reel politics of Türkiye. The confederations acted within the discursive field of the political parties in limiting their own power of representation to the results of the crisis processes. As a result, by the 2000s, only a ‘crisis-driven unionism with weak hegemonic capacity’ remained inherited from the 1990s.
