Akademik Veri Yönetim Sistemi
3. Uluslararası Sosyal Bilimler Lisansüstü Öğrenci Sempozyumu, Van, Türkiye, 30 Kasım - 01 Aralık 2023, ss.229-230, (Özet Bildiri)
Birçok medeniyete ve inanca ev sahipliği yapmış olan Mardin, köklü
ve zengin bir kültüre sahiptir. Söz konusu medeniyet ve inançlara ait ele geçen
materyaller, bu bölgede yaşamış toplumların sanatını ve sosyal yaşantılarını
anlamak için bilgiler sunmaktadırlar. Ait olduğu kültüre ilişkin veri elde
edilmesinde önemli bilgiler sunan objeler arasında yer alan materyallerden biri
de yüzükler oluşturmaktadır. Bu bağlamda müze envanterine kayıtlı, Osmanlı
Dönemi’ne ait eserler arasından bir grup yüzük irdelenerek, hangi amaç için kullanıldıkları
hakında bilgi edinilmeye çalışılmıştır.
İnsanoğlu, yaşamı boyunca hemen her dönemde takıları, farklı amaçlarla kullanmıştır. Bunları, bazen
ritüel, bazen de dünyevi amaçlar için tercih edilmiştir. Bununla birlikte
kullanılan objeler zamanla her iki amaca da hizmet eder olmuştur. Önceleri
tılsım, büyü, uğur gibi kavramların etkisiyle başlayan takı takma geleneği
dönem dönem bu anlamlarının yanı sıra, imtiyaz göstergesi, zenginlik ifadesi ve
güzel görünmek gibi amaçlar içinde kullanılmıştır. En çok kullanılan takılar
arasında yer alan yüzükler de, başta süs eşyası olmak üzere asalet, mühür,
rütbe, nişan, tılsım, nazarlık ve kimi zaman da zehir taşıma gibi çok farklı
amaçlarla kullanılmıştır. Tamamı satın alma yoluyla müzeye kazandırılmış olan sekiz
adet yüzük ve beş adet yüzük kaşı ayrıntılı bir şekilde ele alınarak
tanıtılmaya çalışılmıştır. Yüzüklerden bir adedi altın, dört adedi gümüş, üç
adedi de bronz malzemeden yapılmıştır. Yüzük kaşlarında ise akik taşına yer
verilmiştir. Yüzüklerin yapımında genelde döküm, üzerlerindeki süslemelerde ve
kaşların tezyininde ise kazıma tekniği tercih edilmiştir. Tamamında yazıya yer
verilmiş olup 2 tanesinde kufi, 7’sinde sülüs, 4 tanesinde ise tâlik hat ile yazılar
hakkedilmiştir. Bazılarında yazının yanı sıra, geometrik ve bitkisel bezemeye
de yer verilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Mardin Müzesi, Osmanlı Dönemi, Yüzük,
Takı, Maden, Kazıma