Hızla artan dünya nüfusu enerji kaynaklarına olan ihtiyacı artırmakta ve bu ihtiyaçlar yenilenemeyen enerji kaynaklarının aşırı kullanımına yol açmaktadır. Bu aşırı kullanımın başta karbondioksit $(CO_2)$ emisyonu olmak üzere çevre üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu bağlamda enerji tüketimi ile $CO_2$ arasındaki ilişki birçok araştırmada öne çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de kömür, doğalgaz, hidroelektrik ve yenilenebilir enerji tüketimlerinin $CO_2$ emisyonu üzerindeki etkilerini ARDL Sınır testi ile incelemektir. Çalışmada, 1972-2021 yılları arasındaki veriler kullanılmış ve veriler Dünya Bankasından alınmıştır. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi için Toda-Yamamoto testi kullanılmıştır. ARDL testine göre %5 anlamlılık düzeyinde kömür, doğalgaz ve yenilenebilir enerji tüketimlerinin$CO_2$ emisyonu üzerindeki etkisinin anlamlı (p0.05) olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca yenilenebilir enerji tüketiminin $CO_2$ emisyonunu azalttığı ve diğer üç değişkenin ise emisyonu artırdığı gözlemlenmiştir. Nedensellik testine göre; $CO_2$ ile doğalgaz ve doğalgaz ile hidroelektrik arasında çift yönlü, kömürden doğalgaza ve hidroelektrikten kömüre ise tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunurken, yenilenebilir enerjinin ise hiçbir değişkenle nedensellik ilişkisi bulunmamıştır. Sonuç olarak, $CO_2$ emisyonu üzerinde en etkili değişkenin kömür olduğu belirlenmiştir. Böylece kömür enerjisi tüketiminin azaltılması ve bunun yerine yenilenebilir enerji tüketiminin artırılması $CO_2$ emisyonlarını önemli ölçüde azaltacağından yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı temiz bir çevre için büyük önem taşımaktadır. Ayrıca literatüre benzerlik ve farklılıkları dikkate alındığında çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı ve iklim değişikliği konusunda üretilecek politikalara ışık tutabileceği düşünülmektedir.
The rapidly increasing world population increases the need for energy resources and these needs lead to excessive use of non-renewable energy resources. This excessive use has negative effects on the environment, especially on carbon dioxide $(CO_2)$ emission. In this context, the relationship between energy consumption and $CO_2$ is prominent in many studies. The aim of this study is to examine the effects of coal, natural gas, hydroelectric and renewable energy consumptions on $CO_2$ emission in Turkey with the ARDL Boundary test. In the study, the data between 1972 and 2021 were used and the data were obtained from the World Bank. Toda-Yamamoto test was used for the causality relationship between the variables. According to the ARDL test, it was determined that the effect of coal, natural gas and renewable energy consumptions on $CO_2$ emission was significant (p0.05). In addition, it has been observed that renewable energy consumption reduces $CO_2$ emission and the other three variables increase it. According to the causality test; while there is a bidirectional causality relationship between $CO_2$ and natural gas, and between natural gas and hydroelectricity, and one-way causality from coal to natural gas and from hydroelectricity to coal, there is no causal relationship between renewable energy and any variable. As a result, it was determined that the most effective variable on $CO_2$ emission was coal. Thus, the use of renewable energy sources is of great importance for a clean environment, since reducing coal energy consumption and instead increasing renewable energy consumption will significantly reduce $CO_2$ emission. In addition, considering the similarities and differences in the literature, it is thought that the study will contribute to the literature and shed light on the policies to be produced on climate change.
