Research Information System
Fecr Yayınları, Ankara, 2023
İslâm
dünyasında Eyyûbî ve Memlûk dönemleri ilmî alandaki faaliyetler açısından
oldukça parlak geçmiştir. Dımaşk bölgesinde yaklaşık üç buçuk asır hüküm süren
bu devletler, bünyesinde yetiştirdiği âlimlerin sayısı ve bu âlimlerin telif
ettikleri nitelikli eserlerin çokluğuyla dikkat çekmiştir. Bu anlamda mezkûr
dönemlerde Dımaşk’ta meşhur olan âlimlerin önemli bir kısmının aynı aileye
mensup olduğu görülmektedir. Bu ailelerden birisi de Kudâme ailesidir. Aslen
Kudüslü olan Benî Kudâme fertleri, Hicrî VI. asırda Kudüs başta olmak üzere
İslâm coğrafyasını tehdit eden Haçlı seferlerinden dolayı Dımaşk’a göç
etmişlerdir. Hanbelî olan bu aile, Dımaşk’a göç ettikten sonra kendileriyle
özdeşleşmiş bir ilim kenti olan Sâlihiyye Mahallesi’ni inşâ etmiş ve hicri VI.-IX.
yüzyılları arasında Hadis ilminde önemli muhaddisler yetiştirmiştir. Bu ailede
yetişen hadisçiler arasında Abdulğanî el-Makdisî (ö.600/1203), İbn Kudâme
el-Makdisî (ö.620/1223), Ziyauddîn el-Makdisî (ö.643/1245), İbn Abdülhâdî
el-Makdisî (ö.744/1343) ve İbnü’l-Mibred el-Makdisî (ö.909/1503) gibi simâlar
bulunmaktadır. Bu muhaddisler, çeşitli medrese ve dârülhadislerde hadis
meşâyihi mansıbını elinde bulundurarak Dımaşk’ın hadis birikimine önemli
katkılar sağlamış, kadılkudatlık ve imam-hatiplik gibi muhtelif görevler de üstlenerek
toplumun dinî ve kültürel yaşantısına yön vermişlerdir. Bu çalışmada, Eyyûbî ve
Memlûk dönemlerinde Dımaşk’ta hadis ilimleri adına yaşanan hareketlilik Kudâme
ailesi bağlamında ele alınmış ve ailede yetişen muhaddislerin hadis ve sünnet
yaklaşımları tespit edilmiştir.