Balık Gölü Deresi (Ağrı) Havzası’nın Yukarı Kesiminde Aktif Tektoniğe Ait Jeomorfolojik Gözlemler

Van Yüzüncü Yıl Ünv. 4. Uluslararası Öğrenci Sempozyumu, Van, Türkiye, 12 - 13 Aralık 2024, ss.99, (Özet Bildiri)

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Basıldığı Şehir: Van
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.99
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Tektonik Jeomorfoloji çalışmalarında sıklıkla kullanılan jeomorfolojik gözlem; morfolojik birimlerin tespiti, birimlerde meydana gelen değişimler ve sebepleri, aktif tektoniğin sahaları ne denli etkilediği gibi birçok konuda önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada tektonik açıdan Balık Gölü Fay Zonu (BGFZ) tarafından denetlenen ve şekillenen Balık Gölü Deresi havzasında aktif tektoniğin etkisiyle oluşmuş olan morfolojik şekiller üzerinde durulacaktır. Çalışma alanını oluşturan Balık Gölü Deresi havzası, Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Murat – Van Bölümü’nde yer almaktadır. Havzanın ana akarsuyu olan Balık Gölü Deresi, Ağrı ve Iğdır illeri arasında konumlanan Balık Gölünün gideğeni olup Doğubayazıt Ovasına doğru sürekli akış göstermektedir. Havzayı şekillendiren ana jeomorfolojik birimlerin başında yüksek dağlık sahalar yer almaktadır. Bunlar; havzanın güneybatısında yer alan Mozik Dağı, kuzeybatısında yer alan Durak Dağı ve havzanın kuzeydoğusunda yer alan Zor Dağı’dır. Havzanın güneybatısında yer alan aktif fayların varlığı havzanın ana akarsuyu olan Balık Gölü deresi ve tali kollarında birçok değişikliğe sebep olmuştur. Balık Gölü deresi havza içerisinde çoğu yerde menderesler çizerek akış sürdürsede, kaynakkesimindenEskisu yerleşimine doğru akış yönünü sabitleyerek (GB-KD) fayların uzanım yönüne paralel akış göstermektedir. Balık Gölü deresi bu kısımda fay oluğuna yerleşerek tipik bir fay vadisi oluşturmuştur. Aynı zamanda Balık Gölü deresinin tali kollarına bakıldığında akışlarında düzensizliklerin olduğu ve sağa doğru ani yön değişiklikleri göstermesi aktif tektoniğin gözlemleri arasında yer almaktadır. Havzanın kuzeydoğusunda yer alan Zor Dağı’nın yamaçlarında sıralı halde bulunan birikinti konilerinin gözlenmesi aktif tektonizma açısından oldukça büyük öneme sahiptir. Araştırma sahasında aktif tektoniğe ait morfolojik şekillerinden olan akarsu vadilerindeki çizgisellik, su kaynakları, akarsulardaki ötelenmeler aktif tektoniğin en önemlibelirtileridir.

Anahtar Kelimeler: Balık Gölü Deresi Havzası, Aktif Tektonizma, Tektonik Jeomorfoloji, Morfolojik Gözlem.