Atıf İçin Kopyala
Demir R.
VII. INTERNATIONAL EUROPEAN CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES, Antalya, Türkiye, 22 - 24 Nisan 2022, ss.899-900
-
Yayın Türü:
Bildiri / Özet Bildiri
-
Basıldığı Şehir:
Antalya
-
Basıldığı Ülke:
Türkiye
-
Sayfa Sayıları:
ss.899-900
-
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli:
Evet
Özet
18. YÜZYIL ŞAİRİ NÂŞİD’İN TARİH MANZUMELERİ
Doç. Dr. Recep Demir
Van
Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Edebiyat
Fakültesi
Türk
Dili ve Edebiyatı Bölümü
Eski
Türk Edebiyatı Anabilim Dalı
ORCİD:
0000-0001-6625-8299
Tel:
05426439885
Özet:
Osmanlı
şairlerinin eskiden beri az çok uygulayageldikleri tarih manzumesi yazma
geleneği 18. yüzyılda eskiye oranla daha fazla benimsenmiştir. Yerlileşme
arayışlarının da bir tezahürü olan tarih manzumeleri, edebî bakımdan pek değerli
ürünler olmamasına rağmen tarihe ışık tutan metinler olarak önemli bir işlevi
yerine getirmektedir. 18. yüzyılda yaşamış olan Naşid de (1749-1791-92)
Divan’ında yer alan çok sayıda tarih manzumesiyle dönemin bazı olaylarına kayıt
düşmüştür. Yazdığı manzumeler hem kendi hayatı hem de III. Selim’in günlük
hayatı hakkında değerli ipuçları sunmaktadır. Osmanlı sarayında yetişen ve III.
Mustafa ve I. Abdülhamit dönemlerine tanıklık eden Nâşid, hayatının son
döneminde III. Selim’in saltanat yıllarında refah ve huzura kavuşmuştur. Bu
yıllarda atandığı I. Abdülhamit’in kızı Emine Sultan’ın kethüdalığı görevi,
saray hayatına daha yakından tanıklık etmesini sağlamıştır. Toplam kırk dokuz
tarih manzumesi söylemiş olan Nâşid, padişah cüluslarına, padişah çocuklarının
doğumuna, Osmanlı bürokrasisindeki çeşitli atamalara, hanedan mensuplarının
yaptırdığı saraylara tarih düşürmüştür. Fakat bunlar içinde sayıca en fazla
olan III. Selim hakkındaki şiirler, Nâşid’in hükümdarın çok yakınında
bulunduğunu ve onun ilgisini kazandığını belgelemektedir. Askeri tesisleri ve
saraylıların konaklarını ziyaret, asker talimlerini ve yeni yapılan topların
denendiği törenleri izlemek, yakın çevresiyle birlikte tüfek ve ok atma
yarışmalarına katılmak için zamanının çoğunu saray dışında geçiren III.
Selim’in günlük hayatına eşlik etme fırsatı bulan Nâşid, gördüğü bu sahneleri
şiirleştirmiştir. İktidarın şehir hayatına yansıyan gücüne şiirleriyle alkış
tutan şair, yazdıklarının karşılığını almış görünmektedir. Mesela hükümdar,
Okmeydanı ve çevresindeki binalar yenilendikten sonra yapılan büyük kapıya
yazılacak tarih manzumesini Nâşid’den istemiştir. Şiirin mermer üzerine altın
yaldızlarla tezyin edilerek yazıldığı bilinmektedir. Şair ve patron arasında
gelişen bu ilişki, Nâşid’in bazı şiirlerde kişisel taleplerini dile getirmesine
cesaret kaynağı olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Nâşid, III. Selim, tarih
manzumeleri
HISTORICAL
POEMS OF 18TH CENTURY POET NÂŞID
Abstract
The tradition of writing
historical poems, which Ottoman poets had been practicing for a long time, was
adopted more in the 18th century than in the past. Historical poems, which are
also a manifestation of the search for localization, fulfill an important
function as texts that shed light on history, although they are not very
valuable products in terms of literature. Naşid (1749-1791-92), who lived in
the 18th century, also recorded some events of the period with his many
historical poems in his Divan. The poems he wrote offers valuable clues both
about his own life and III. Selim’s daily life. In the last period of his life Naşid,
growing up in the Ottoman palace and witnessed the periods of III. Mustafa and
I. Abdülhamit, attained prosperity and peace during the reign of III. Selim.
During his years, when he was appointed as the chamberlain of Emine Sultan, the
daughter of I. Abdülhamit, he was enabled to witness the palace life more
closely. Naşid, who told a total of forty-nine historical poems, made dates for
the sultan’s enthronement, the birth of the sultan’s children, various
appointments in the Ottoman bureaucracy, and the palaces built by the members
of the dynasty. But the poems about, which is the most numerous among them documents
that Naşid was very close to the ruler and gained his attention. Nâşid, who had
the opportunity to accompany Selim’s daily life who spent most of his time
outside the palace to visit military facilities and palaces, to watch military
drills and ceremonies where new cannons were tested, and to participate in
rifle and arrow shooting competitions with his close circle, has poeticized these
scenes. Applauding to the power of sultan reflected in the city life with his
poems, the poet seems to have received what he wrote. For example, the ruler
asked Naşid for the historical poem to be written on the big door that was
built after Okmeydanı and the buildings around it were renovated. It is known
that the poem was written on marble with adoring gold gildings. This
relationship that developed between the poet and the boss encouraged Naşid to
express his personal demands in some poems.
Keywords: Naşid, III. Selim, Historical Poems