Marka değer olarak “Van Balığı” bilimsel ve kültürel bir sorun “İnci kefali”

Oto M. M.

Marine and Life Sciences, cilt.2, sa.1, ss.51-56, 2020 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Derleme
  • Cilt numarası: 2 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2020
  • Dergi Adı: Marine and Life Sciences
  • Sayfa Sayıları: ss.51-56
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Günümüzde gerek ülkeler gerekse ülkeler içindeki şehir ya da bölgeler arasında yöresel marka üretme konusunda yoğun çalışmalar yürütülmektedir. Yöre ile özdeşleşmiş ürün/ürünler coğrafik işaret alarak yörenin tanıtımında önemli bir unsur halini almaktadır. Ancak bu ürünlerin gündeme gelmesi, kabul görmesi, coğrafi işaretlerde yer alması için sosyal ve kültürel olduğu kadar, bilimsel temellere de dayandırılması gerekmektedir. Van balığı, yoğun sodalı Van Gölünde yaşamını sürdürebilecek özelliklere sahip, endemik bir türdür. Üreme göçü sırasında meydana gelen görüntüler yerli ve yabancı turistlerin ve medyanın ilgiyle takip ettiği bir görsel şölen olarak dikkat çekmektedir. Ancak bu endemik türün ilgi odağı olma sürecinde “Van balığı” yerine “İnci kefali” adlandırılmasının öne çıkarıldığı görülmektedir. Bilimsel ve kültürel dayanağı olmayan bu adlandırma, Van halkı arasında kullanılan bir isim haline gelmese de, ülke genelinde kabul görmüştür. Van balığı, bilimsel literatürde farklı bilimsel çalışmalarla ilk kez bin sekizyüzlü yılların başlarında sazangillerin bir üyesi olarak tanımlanmıştır. Bu tanımlama konusunda gerek Türkçe gerekse yabancı literatürde günümüze kadar herhangi bir tartışma bulunmamaktadır. Bu çalışmayla, Van Gölü’nde yaşayan endemik bir balık olan ve sazangillerin üyesi olduğu bilimsel bir gerçek olarak ortada duran bu türe, bilimsel etikten uzak bir biçimde kefal deme ısrarından vazgeçilmesi gerekliliği, gerekçeleriyle ele alınmış; yabancı literatürde “Van Fish”, Türkçe literatür ve güncel kullanımda ise “Van balığı” olarak adlandırılmasının en doğru yaklaşım olacağı akademik düzeyde ortaya konulmaya çalışılmıştır. 

Nowadays, intensive studies in the matter of producing regional trademark are often being conducted either in countries or among cities and different regions of the countries. Product/Products identified in a particular region have become an important factor by taking a geographical sign on the advertising of the region. However, in order for these products to become at the agenda, to be accepted, and to appear at the geographical signs they should be based on scientific roots as well as social and cultural ones. Van Fish is an endemic species that has qualities to survive in the intense alkaline Van Lake. Images obtained the reproduction migration draws attention of both local and foreign tourists and the media as a visual feast. In the process of knowing and being spotlighted of Van fish as an endemic species, it is well known as “pearl mullet (inci kefali in Turkish)” rather than “Van fish”. Although the nomenclature of the fish has been generally accepted and approved by the number of people who are not from Van community, the nomenclature of pearl mullet does not have a scientific base. Van fish was identified in the scientific literature as a species of cyprinus genus in the early 1800s and there have been no debates neither in Turkish nor in any other language so far. In this study, the necessity to quit the insistence to call this species, endemic in Van Lake and which is as a scientific fact obviously a species of Cyprinus, a mullet in unethical way scientifically has been discussed with reasons; besides, it has been tried to state that at the academic level the most accurate approach will be to call it Van Fish in foreign literature and Van Balığı in Turkish literature.