Akademik Veri Yönetim Sistemi
TRB2 ULUSLARARASI EĞİTİM BİLİMLERİ KONGRESİ, Van, Türkiye, 24 - 26 Haziran 2022, ss.71
Öğrenme
öğretme sürecinde yaygın olarak kullanılan ders kitapları; öğretmen, öğrenci ve
öğrenme öğretme süreci bakımından önemli bir işleve sahiptir. Öğretmen ve
öğrencilerin kolaylıkla ulaşabildiği ders kitabı, okul içi ve okul dışında
öğrenciye rehberlik eden, aynı zamanda programla öğretmen ve öğrenci arasındaki
iletişimi sağlayan bir ders materyalidir. Ders kitapları öğrenme öğretme
sürecindeki pek çok etkinliğe temel oluşturan, çok çeşitli materyalleri
(harita, fotoğraf, bulmaca, şema, grafik vb.) içeren bir özelliğe de sahiptir.
Aynı zamanda öğretmenlerin ve öğrencilerin öğrenme yaşantılarına kaynaklık
edici, programın hedeflerinin gerçekleştirilmesi konusunda tamamlayıcı bir
özellik taşır. Eğitim sisteminde bu derece önemli bir işleve sahip olan ve halen
okullarda okutulmakta olan ders kitaplarının eleştirel bir bakış açısıyla farklı
yönlerden incelenmesi önem arz etmektedir.
Bu
çalışmanın amacı, sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerine göre ilkokullarda
okutulan ders kitaplarının fiziksel, eğitsel tasarım, görsel tasarım, dil ve
anlatım yönünden incelenmesidir. Bu çalışma 2021-2022 eğitim öğretim yılında
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Programı
öğrencileriyle ilkokullarda okutulan ders kitapları üzerinde yapılmıştır. Bu
çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi
kullanılmıştır. Doküman analizi basılı veya elektronik materyalleri incelemek
veya değerlendirmek için kullanılan sistematik bir işlemdir. Veri toplama aracı
olarak literatürden ve Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları
Yönetmeliği’nden yararlanılarak oluşturulan dereceli puanlama anahtarı
kullanılmıştır. Herhangi bir çalışmanın puanlanması için geliştirilmiş
ölçütleri içeren bir araçtır.
Bu
çalışmanın sonucunda öğretmen adaylarına göre ilkokul ders kitaplarının
fiziksel, eğitsel tasarım, dil ve anlatım yönünden yeterli olduğu, görsel
tasarım bakımından ise kısmen olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının
ilkokul ders kitaplarına verdikleri ortalama puanın X ̅=2.45
(yeterli) olduğu belirlenmiştir. Ayrıca Öğretmen adaylarının ders kitaplarının
en yeterli bulduğu boyutunun eğitsel tasarım olduğu (X ̅=2.62),
diğer boyutlara göre daha düşük düzeyde yeterli bulduğu boyutun ise görsel
tasarım olduğu (X ̅=2.30) belirlenmiştir. Yazar ya da yayınevleri
tarafından hazırlanan ders kitaplarının, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından
belirlenen, farklı alanlarda uzmanların yer aldığı komisyonlar tarafından, ders
kitaplarında bulunması gereken özellikler yönünden dikkatli bir şekilde
incelenmesi önerilebilir. Ayrıca öğretmenlerin dönem içerisinde ders
kitaplarında karşılaştıkları sorunları iletebilecekleri bir geribildirim mekanizması
oluşturulabilir.