Akademik Veri Yönetim Sistemi
VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ 3. ULUSLARASI SAĞLIK BİLİMLERİ KONGRESİ, Van, Türkiye, 12 - 13 Aralık 2024, cilt.1, ss.44, (Özet Bildiri)
Amaç: Bu derleme, balın fizikokimyasal özelikleri, balda yapılan farklı tağşiş türleri, yapay bal üretimi ile tağşişli balların insan sağlığı üzerindeki potansiyel riskleri hakkında kapsamlı ve eleştirel bilgiler sunmaktadır. Derleme İçeriği Özeti: Bal, bal arıları (Apis mellifera) tarafından bitkilerin nektarları veya bitkilerin canlı kısımlarının salgılarından üretilen; antibakteriyel, prebiyotik, antioksidan ve antimutajenik gibi birçok fonksiyonel ve tedavi edici özelliğe sahip doğal tatlı bir madde olarak tanımlanmaktadır. Esas olarak fruktoz ve glikoz karışımı olan bu doğal ürün ayrıca organik asitler, amino asitler, proteinler, mineraller, çeşitli enzimler ve diğer fitokimyasallar gibi bileşenlerin de bulunduğu sulu, aşırı doymuş bir şeker çözeltisidir. Bal, besleyici ve tıbbi özellikleri olan bir arı ürünüdür ve dünya genelinde nüfusun büyük bir kısmı tarafından sevilerek tüketilmektedir. Artan yoğun talep ve doğal balın yüksek fiyatı, arıcılar ve tüccarlar gibi bal endüstrisi çalışanlarını bala doğrudan veya dolaylı olarak benzer görünümdeki düşük kaliteli maddelerle taklit ve tağşişe teşvik etmektedir. Gıdalarda tağşiş; düşük kaliteli bileşenlerin eklenmesi, çeşitli önemli integrantların değiştirilmesi veya tamamen çıkarılması ve böylece gıda kalitesinin kasıtlı olarak düşürülmesi olarak tanımlanmaktadır. Balda yapılan taklit ve tağşişler genel olarak farklı yapay seyreltme yöntemleriyle mısır, şeker kamışı, pancar, şeker, pirinç, buğday ve diğer ürünlerden yapay bal üretilmesi, balın olgunlaşmadan hasat edilmesi ve teknik ekipman/yöntemler kullanarak olgunlaşmamış ürünün aktif dehidrasyonunun sağlanması, hidroksimetilfurfural (HMF) gibi tehlikeli bileşen kalıntılarını gidermek/azaltmak veya bal rengini açmak amacıyla iyon değiştirici reçinelerin kullanılması, balın coğrafi veya botanik kökeninin maskelenmesi veya yanlış etiketlenmesi, kovanlara nektar akışının olduğu süreçte aynı zamanda arıların yapay olarak beslenmesi şeklinde olmaktadır. Ayrıca yüksek maliyetli balların daha ucuz olanlarla karıştırılması ya da mısır şurubu, yüksek fruktozlu mısır şurubu, yüksek fruktozlu inülin şurubu, glikoz şurubu, sakaroz şurubu ve invert şeker şurubu gibi eksojen maddelerin eklenmesi de diğer tağşiş yöntemleri olarak kendini göstermektedir. Bu ve buna benzer taklit ve tağşiş uygulamaları, tüketicinin kaliteli bala olan güvenini azaltmakta, arı yetiştiricilerinin faaliyetlerini geliştirmeye yönelik isteklerini sekteye uğratmakta ve bal arısı sayısının azalmasına neden olmaktadır. Ayrıca balda yapılan taklit ve tağşişler, dürüst üreticilerin gelirini azalttığı gibi tüketicilerin beslenmesini ve sağlığını da olumsuz yönde etkilemektedir.