ÇALDIRAN İLÇE (VAN İLİ) MERKEZİNİN YER BİLİMSEL VERİ VE YAPI STOĞUNA BAĞLI OLARAK DEPREM RİSKİNİN BELİRLENMESİ

Günday U., Mutlu S.

13. ÇUKUROVA Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Adana, Türkiye, 1 - 03 Eylül 2024, cilt.1, sa.1, ss.1-2

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Adana
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1-2
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

2209-A projesi kapsamında TÜBİTAK tarafından desteklenen bu çalışma sismik hareketlerin fazlaca olduğu ve 1976 yılında büyük bir yıkıcı depreme maruz kalan Van ilinin Çaldıran ilçesi merkezi üzerinde gerçekleştirilmiştir. İlçede 1976 yılında 7,5 büyüklüğündeki depremde 3840 kişi hayatını kaybetmiş, 9232 bina hasar görmüş olup 2000 km2’lik bir alandaki evlerin %80’i ağır hasar görmüştür. Çaldıran İlçesi neotektonik olarak Doğu Anadolu Kısalma Bölgesi içerisinde yer almaktadır. İlçeyi etkileyebilecek en önemli aktif fay Çaldıran fayıdır. Çaldıran fayı Van Gölü’nün 100 km kuzeydoğusunda yer alır ve yaklaşık 50 km uzunluğunda sağ yanal doğrultu atımlı bir faydır.

 

İlk etapta Çaldıran İlçesi ve yakın civarında tehlike ve risk değerlendirmeleri ile ilgili yapılan çalışmalar derlenmiştir. Daha sonra hem AFAD hem de İlçe Belediyesi ile görüşülerek yerbilimsel ve yapı envanter verileri temin edilmiştir. Her bir veri türü coğrafi bilgi sistemlerine entegre edilerek bir veri seti oluşturulmuştur. Daha sonra Çaldıran ilçesinde saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen tüm veriler 1970'lerde Thomas L. Saaty tarafından geliştirilen ve çok kriterli karar problemlerini çözmek için kullanılan Analitik Hiyerarşik Süreç (AHS) yöntemi ile analize tabi tutulmuştur. Zemin sınıflaması, yapı kat adedi ve yapı kalitesi, tarihsel ve aletsel dönem depremleri ve faya uzaklık parametreleri önem derecesine göre puanlama yapılarak ağırlık dereceleri hesaplanarak risk haritası oluşturulmuştur.

 

İnceleme alanı yüksek derecede deprem riski altındadır. Özellikle İlçe merkezinde hem mühendislik hizmeti alamayan hem de ekonomik ömrünü tamamlayan birçok yapı mevcuttur. Özellikle bu yapılar ilçe deprem riskini arttırmaktadır. Çalışma alanında yer alan 2463 adet yapı, yapı stoğu ver yer bilimleri verileri temelli analize tabi tutulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre Çaldıran İlçe merkezi içerisinde yer alan yapıların yaklaşık %77’si yüksek ve çok yüksek risk içermektedir. 

Within the scope of the 2209-A project, supported by TÜBİTAK, this study was conducted on the center of Çaldıran District in Van province, an area with significant seismic activity and which experienced a major destructive earthquake in 1976. In the 1976 earthquake, which had a magnitude of 7.5, 3,840 people lost their lives, 9,232 buildings were damaged, and 80% of the homes in an area of 2,000 km² suffered severe damage. Neotectonically, Çaldıran District is located within the Eastern Anatolia Shortening Region. The most significant active fault that can affect the district is the Çaldıran Fault. The Çaldıran Fault is situated 100 km northeast of Lake Van and is a right-lateral strike-slip fault approximately 50 km long.

 

Initially, studies related to hazard and risk assessments in Çaldıran District and its vicinity were compiled. Subsequently, geoscientific and building inventory data were obtained through consultations with both AFAD and the District Municipality. Each type of data was integrated into geographic information systems to create a dataset. Later, a field study was conducted in Çaldıran District. All the data obtained were analyzed using the Analytic Hierarchy Process (AHP), a method developed by Thomas L. Saaty in the 1970s for solving multi-criteria decision problems. Parameters such as soil classification, building story count and quality, historical and instrumental period earthquakes, and proximity to the fault were scored based on their importance, and weight degrees were calculated to create a risk map.

 

The study area is at a high risk of earthquakes. Particularly in the district center, there are many structures that lack engineering services and have reached the end of their economic life. These buildings, in particular, increase the earthquake risk of the district. A total of 2,463 buildings in the study area were analyzed based on building stock and geoscientific data. According to the results obtained, approximately 77% of the structures within the Çaldıran district center contain high and very high risk.