Akademik Veri Yönetim Sistemi
Erzurum 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Erzurum, Türkiye, 9 - 11 Mayıs 2025, ss.299-310, (Tam Metin Bildiri)
ÖZET
Tarih boyunca filozofların ve siyaset düşünürlerinin üzerinde önemle durduğu konulardan biri Devlet yönetimi, olmuştur. Konuyla ilgili tartışmaların merkezinde daha çok devlet adamlarının sahip olması gereken özellikler yer almıştır. Tartışmalar, yöneticilerin liderlik özelliklerinden, adalet anlayışına, bilgi seviyesinden, halkla olan ilişkilerine kadar geniş bir yelpazede olagelmiştir. Değişik dönemlerde ve farklı düşünürler tarafından ortaya konan yaklaşımlar, yönetim anlayışlarını şekillendirmiş ve yöneticilerin nasıl olması gerektiği konusunda farklı perspektifler geliştirilmiştir.
İslam siyaset düşüncesinin iki önemli ismi olan Fârâbî ve Mâverdî, devlet yöneticilerinde bulunması gereken nitelikleri sistematik bir şekilde incelemişlerdir. Yöneticileri sadece bir otorite figürü olarak değil, aynı zamanda adalet, liyakat ve erdem ilkelerini temsil eden bir lider olarak ele almışlardır. Her iki düşünür de yöneticinin bilgi, ahlak ve yönetim yetkinlikleri bakımından üstün özelliklere sahip olması gerektiğini savunmuş, ancak bunu farklı perspektiflerden değerlendirmiştir.
Genel olarak Fârâbî, yöneticiyi filozof-kral olarak tanımlayarak, onun sadece siyasi değil aynı zamanda entelektüel bir rehber olması gerektiğini, Mâverdî ise, yönetimi daha çok İslami kurallar çerçevesinde ele almakta ve yöneticinin adalet, liyakat ve emanet bilinciyle hareket etmesi gerektiğini üzerinde durmaktadır.
Çalışmanın amacı, iyi bir yöneticinin taşıması gereken temel nitelikleri tarihsel ve teorik bir çerçevede değerlendirmek, aynı zamanda bu ilkelerin modern devlet yönetimiyle olan ilişkisini tartışmaktır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan, karşılaştırmalı analiz ve doküman incelemesi temel araştırma teknikleri esas alınmıştır. Çalışma, Fârâbî ve Mâverdî’nin yönetici kavramına dair ortaya koyduğu ilkeleri karşılaştırmalı bir analizle ele alarak, klasik İslam siyaset düşüncesinin günümüz kamu yönetimi anlayışına nasıl katkı sunabileceğini incelemektedir.
Anahtar Kelimeler: Fârâbî, Mâverdî, Devlet Yönetimi, Yönetici Nitelikleri, Liyakat, Erdem.
ABSTRACT
Throughout history, state administration has been one of the issues that philosophers and political thinkers have emphasised. At the centre of the discussions on the subject, the characteristics that statesmen should possess have been at the centre. The debates have ranged from the leadership qualities of the rulers to their understanding of justice, from their level of knowledge to their relations with the public. The approaches put forward by different thinkers in different periods have shaped the understanding of governance and different perspectives have been developed on how rulers should be.
Al-Fārābī and al-Māwardī, two important figures of Islamic political thought, systematically analysed the qualities that should be present in state rulers. They considered the rulers not only as an authority figure but also as a leader representing the principles of justice, merit and virtue. Both thinkers argued that the ruler should possess superior qualities in terms of knowledge, morality, and administrative competences, but they evaluated this from different perspectives.
In general, al-Fārābī defines the ruler as a philosopher-king and argues that he should be not only a political but also an intellectual guide, whereas al-Māwardī deals with governance within the framework of Islamic rules and emphasises that the ruler should act with justice, merit and trust.
The aim of this study is to evaluate the basic qualities of a good ruler in a historical and theoretical framework and to discuss the relationship between these principles and modern state administration. The study is based on the basic research techniques of comparative analysis and document analysis, which is one of the qualitative research methods. The study examines how classical Islamic political thought can contribute to today’s understanding of public administration by comparatively analysing the principles put forward by al-Fārābī and al-Māverdī on the concept of administrator.
Keywords: Al-Fārābī, Al-Māwardī, State Administration, Ruler Qualities, Merit, Virtue