Research Information System
in: FARKLI PERSPEKTİFLERDE ÇOCUK EĞİTİMİ Doğu ve Batı Düşünürlerinin Eğitime Yaklaşım Biçimleri, Zihni Merey, Editor, Nobel Yayınevi, Ankara, pp.141-164, 2020
“Bir şeyi ehIinden öğren ve bunu yaparken utanma.
Çünkü her şeyin âIimIiği, cahiIIiğinden daha iyidir.”
Nâbî
17. yüzyılın şairlerinden biri olan Nâbî, Türk Edebiyatı’nda eserleriyle
ve kişiliğiyle önemli bir yere sahip olmuş yazarlarımızdandır. Nâbî’nin dili,
anlatımı ve üslubu kendine özgüdür. İyi bir gözlemci, etkili bir anlatımcı olması ve söze hâkimiyeti, onu farklı kılan niteliklerinden bazılarıdır. Nâbî’yi
farklı kılan bir başka özellik ise, döneminde pek rastlanmayan fikir unsurlarına eserlerinde yer vermiş olmasıdır. Bundan dolayıdır ki, eserlerinin birçoğunda sanat kaygısını bir kenara bırakarak sözü etkili ve kalıcı kullanma
yolunu tercih eder.
Nâbî’nin topluma yönelik ve toplumun ilgisini çekmeyi amaçlayan ifadeleri kendisini diğerlerinden farklı kılmaktadır. Yenilikçi, aydınlatıcı, günümüz tabiriyle aydın kimliğine sahip bir kişiliğe sahip olan Nâbî’yi, döneminin diğer sanatçılarından ayıran bir başka özelliği de düşüncelerini açık,
yalın ve doğrudan söylemesidir. Kimi zaman felsefi derinliği olan söyleyişe
ve ifade gücüne sahip olduğunu gösteren eserleri olsa da genellikle tecrübeyi
aktarmayı tercih eder.
Türk edebiyatında önemli bir yeri olan hikemî şiir ekolünün en önemli
temsilcilerindendir. Türk şiirinde Nâbî Tarzı olarak da bilinen hakimâne şiir
söyleme anlayışı İran edebiyatında Şevket-i Buharî ve Sâib-i Tebrizî gibi şairler tarafından temsil edilmiştir (Demirel, 2009). Geleneksel İran şiirinde mistik
veya hissî etkilerin bilhassa XVII. yüzyılın başlarından itibaren düşünce ve felsefeye, “hayatta olup bitenleri anlamlandırmaya” yönelik yeni bir tarza dönüştüğü bilinmektedir. Nâbî de İranlı çağdaşı Sâib’in şiirde kullandığı bu didaktik,
hakimane tarzı benimsemiş ve şiirinde kullanmıştır (Bilkan 2006, s. 275).Şairin
hakimâne şiir tarzının vücut bulduğu en önemli eseri, oğlu nezdinde dönemin
bütün çocuklarını eğitmek için kaleme aldığı Hayri-nâmesidir. Şairin ilgili eseri, Türk edebiyatında çocuk eğitimi dendiğinde ilk akla birkaç eserden biridir.