Bal arılarının yaşamlarını etkileyen biyotik ve abiyotik stresler

Tozkar C. Ö., Akçakaya S.

CUKUROVA 10th INTERNATIONAL SCIENTIFIC RESEARCHES CONFERENCE , Adana, Türkiye, 2 - 04 Nisan 2023, ss.1193-1202

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Adana
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1193-1202
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

(CCD) bağlı koloni kayıpları yabani bitki çeşitliliğini, karasal ekosistem istikrarını, mahsul 

üretimini ve insan refahını etkilemiştir. Bal arılarının yaşamlarını olumsuz yönde etkileyen, 

hastalıklara neden olan, arı bağışıklık sisteminin savunma mekanizmalarını azaltan, 

üretkenliklerini düşüren ve nihayetinde koloni kayıplarına neden olan birçok biyotik ve abiyotik 

stres şekli vardır. Bal arıları bu stres formlarına karşı fiziksel bariyerler, hücresel ve hümoral 

bağışıklık tepkileri ve sosyal davranışlar gibi savunma sistemleri geliştirir. Bal arıları savunma 

mekanizmalarına rağmen bu stresörlerle başa çıkamadıkları takdirde koloni kayıpları 

yaşayabilirler. Patojenler, parazitler, tarımsal kimyasallar, iklim değişikliği, çevre kirliliği, 

uygunsuz ve aşırı miktarda takviye verilmesinden kaynaklanan stres faktörlerine bal arıları 

belirli bir dereceye kadar dirençlidir. Koloniler aynı anda veya art arda çok sayıda stres etkenine 

maruz kaldıklarında, her bir stres etkeninin diğerinin etkisini artırdığı ve toplam olumsuz 

etkinin arılar için tehlike sınırını aştığı görülmektedir. Bal arılarını kendi başlarına daha 

dayanıklı hale getirmek için doğal savunma sistemleri desteklenmeli, arıcılar bilgilendirilmeli, 

bal arısı hastalıkları ile mücadele uygun zamanda ve doğru dozda ilaç kullanılarak yapılmalıdır. 

Patojen ve parazit taşıyan kovanlar kesinlikle başka bölgelere nakledilmemelidir. Pestisit risk 

haritaları oluşturulmalı ve arı kolonilerinin lokasyonları bu haritalara göre oluşturulmalıdır. 

Değişen çevresel koşullarına göre tarımsal alanların ve bal arısı kolonilerinin yönetimi iyi 

yapılmalıdır. Dünyada ve Türkiye’de bal arılarının maruz kaldığı biyotik ve abiyotik etkenlere 

karşı arılar daha koordineli bir şekilde izlenmeli ve zararlıların ve hastalıkların, arı çeşitliliğinin, 

arıcılık uygulamalarının ve beslenme ortamlarının arıların canlılığını nasıl etkilediğine dair 

araştırmalara yatırım yapılmalıdır. 

Anahtar Kelimeler: Bal arısı (Apis mellifera L.), Koloni Çöküş Bozukluğu, Biyotik ve 

Abiyotik Stres