Sinema Filmindeki Halkbilimi Unsurları Üzerine Bir Araştırma Örneği Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü?


Solmaz M., Kostak R.

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.12, sa.1, ss.56-69, 2025 (Hakemli Dergi)

Özet

Genellikle yavaş bir şekilde gerçekleşen kültürlerin değişimi, modern çağda iletişim alanındaki gelişmelere ve tek tipleşmeye paralel olarak hızlı bir ivmeyle dönüşüme uğramaktadır. Teknolojinin verdiği imkânlardan en iyi şekilde yararlanan baskın kültürler, kendi kültürlerini, görsel-işitsel araçlar sayesinde diğer kültürler üzerinde bir baskı unsuru olarak kullandıklarından, teknolojik araçlar sayesinde küreselleşen dünyada, bu araçları kullanmada yetersiz kalan kültürler kendilerini korumakta, tanıtmakta ve gelecek nesillere aktarmakta zorlanmışlar, zaman içinde yok olmayla karşı karşıya kalmışlardır. Kentleşmeye bağlı olarak toplumsal yapının değişmesi, yeni oluşan kent kültürü ortamında bireylerin kültürel köklerinden uzaklaşmasına neden olmuş, folklorik unsurların yok olma sürecini hızlandırmıştır. Günümüzde; ‘ikincil sözlü kültür’ ortamı olarak görülen telefon, televizyon ve diğer elektronik araçların, sözlü ve görsel özelliklerinden dolayı geleneksel aktarım aracı olan ‘birincil sözlü kültür’ ortamından çok daha önemli bir hale geldiği görülür. Küreselleşerek küçük bir köy haline dönüşen dünyada sinemanın folklorik ürünleri, olumlu ya da olumsuz, istediği yönde değiştirerek hem bir meta olarak pazarladığı hem de baskın kültürleri ön plana çıkardığı görülür. Bu makalede; barındırdığı efsanevî unsurlar dolayısıyla fantastik olarak değerlendirilebilecek, dram-komedi tarzında özgün bir eser olan ‘Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü?’ filminin, senaryosunda yer alan halkbilimi unsurlarını aktarırken aynı zamanda bu unsurların Türk Halk Kültürü içindeki anlamını ve tarihi derinliğini aktarmadaki önemi vurgulanacaktır.