Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (ESTAD), vol.7, no.2, pp.921-944, 2024 (Peer-Reviewed Journal)
Towards the end of the 19th century, wars between states
increased and the arms race accelerated. With the development of technology,
new weapons and war tools were invented, which resulted in wars becoming more
violent. As a result, the Hague International Peace Conference was held in 1899
and it was decided that solving the problems between states through peace was
the primary option. In addition, at this conference, new regulations were
introduced regarding the law of war and the use of some weapons was banned.
Prince Erfâu'd-devle Mirzâ Rıza Khan Dâniş was among the Iranian delegation and
attended the conference in person, and described what he witnessed there in his
masnavi called Âvâze-i Bezm-i Sulh-i Lahey. The poet, who sees himself as the
biggest supporter of world peace, interpreted this conference as an important
step towards world peace and expressed his strong belief that this peace will
be achieved in the future. This work was
published in fifteen languages and was congratulated by many states. One of the
languages into which the work was translated is Turkish. This
translation was written in verse in aruz meter by Omer Ferid (Kam), one of the
officers of the Babıali Translate Office. Thus, the Ottoman reader had the
opportunity to meet this 53-couplet masnavi of Erfâu'd-devle. In this study,
first Erfâu'd-devle and his work Âvâze-i Bezm-i Sulh-i Lahey were introduced,
and then information was given about Omer Ferid Kam's translation. The Masnavi
was analyzed, the text was transcribed into the transcription alphabet and the
original version of the text was added at the end of the article. Thus, it is
aimed to introduce the work and give information about its importance.
19.
yüzyılın sonlarına doğru devletlerarasında savaşlar artmış ve silahlanma yarışı
hız kazanmıştır. Teknolojinin gelişmesiyle yeni silahlar ve savaş aletleri icat
edilmiş, bu durum ise savaşların daha şiddetli geçmesiyle sonuçlanmıştır.
Neticede 1899 yılında Lahey Uluslararası Barış Konferansı yapılmış, devletler arasındaki
problemlerin barış yoluyla çözülmesi öncelikli seçenek olarak karara
bağlanmıştır. Ayrıca bu konferansta savaş hukukuna dair yeni düzenlemeler
getirilmiş, bazı silahların kullanılması yasaklanmıştır. Prens Erfâu’d-devle
Mirzâ Rızâ Han Dâniş, İran heyetinin arasında yer alarak bizzat konferansta
bulunmuş, burada şahit olduklarını Âvâze-i Bezm-i Sulh-i Lahey adlı
mesnevisinde anlatmıştır. Kendisini dünya barışının en büyük taraftarı olarak
gören şair, bu konferansı dünya barışına dair atılmış önemli bir adım olarak
yorumlamış ve gelecekte bu barışın sağlanacağına dair kuvvetli inancını dile
getirmiştir. Bu eser on beş dilde
yayımlanmış ve pek çok devlet tarafından tebrik edilmiştir. Eserin çevrildiği
dillerden biri de Türkçedir. Bu tercüme Babıali Tercüme Odası memurlarından
Ömer Ferid (Kam) tarafından aruz ölçüsüyle manzum olarak kaleme alınmıştır.
Böylece Osmanlı okuru, Erfâu’d-devle’nin 53 beyitlik bu mesnevisiyle tanışma
fırsatı yakalamıştır. Bu çalışmada ilk olarak Erfâu’d-devle ve onun Âvâze-i
Bezm-i Sulh-i Lahey adlı eseri tanıtılmış, ardından Ömer Ferid Kam’ın
tercümesi hakkında bilgi verilmiştir. Mesnevi tahlil edilmiş, transkripsiyon
alfabesine aktarılmış metin ve metnin orijinal hâli makalenin sonuna
eklenmiştir. Böylece eserin tanıtımını yapmak ve önemi hakkında bilgi vermek
amaçlanmıştır.